Światowy Dzień Astmy w tym roku obchodzony jest 7 maja pod hasłem "Edukacja w astmie – niezbędny element leczenia". Astma jest jedną z najczęstszych niezakaźnych i przewlekłych chorób układu oddechowego o wieloczynnikowej etiologii. Według Światowej Organizacji Zdrowia choruje na nią ok. 360 mln ludzi. Rozwój tego schorzenia zależy od predyspozycji genetycznych oraz od czynników środowiskowych, podłożem patomechanizmów jest zaś przewlekłe zapalenie dróg oddechowych. Typowe objawy astmy to: świszczący oddech, trudności w oddychaniu lub uczucie ściskania w klatce piersiowej i kaszel.

Polska ma Program Szczepień Ochronnych, ale na populacyjny dostęp do nowych szczepień finansowanych z budżetu publicznego czekamy prawie najdłużej ze wszystkich krajów UE. W 2021 r. przeprowadzono analizę europejskich systemów wprowadzania szczepień. W zestawieniu tym wypadliśmy słabo – Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej, gdzie czas organizacji szczepień populacyjnych jest najdłuższy. Grono polskich ekspertów przeprowadziło pogłębioną analizę naszej sytuacji, oceniając szereg czynników wpływających na polski krajobraz szczepień w trakcie ostatnich 20 lat. Dyskutowano o tym podczas debaty „Dlaczego tak długo czekamy na dostęp do nowych szczepień w PSO”.

Prof. Marcin Czech, prezes Polskiego Towarzystwa Farmakoekonomicznego, kierownik Zakładu Farmakoekonomiki oraz osoba odpowiedzialna za epidemiologię w Instytucie Matki i Dziecka, kierownik Interdyscyplinarnych Studiów Menedżerów Farmacji w Szkole Biznesu Politechniki Warszawskiej:

– Na wprowadzenie szczepionki przeciw rotawirusom potrzebowaliśmy 12 lat, a przeciw HPV aż 15 lat: to niechlubny rekord. Na szczęście idziemy w dobrym kierunku i obserwujemy zmiany na lepsze. Analizę oparliśmy na czterech filarach, będących podstawą sprawnych procesów decyzyjnych dotyczących finansowania programów szczepień: inkluzywności, terminowości, spójności oraz przejrzystości.

W Polsce ryzyko zakażenia kleszczowym zapaleniem mózgu (KZM) rośnie, osiągając w 2023 r. aż 659 przypadków. To ponad dwukrotny wzrost w porównaniu z ostatnimi czterema latami. Jak podaje prof. Joanna Zajkowska z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, z badań wynika, że przypadki KZM są już notowane także w tych województwach, gdzie wcześniej ich nie stwierdzano. KZM staje się rosnącym wyzwaniem dla zdrowia publicznego w Europie i innych częściach świata. Liczba przypadków KZM u ludzi we wszystkich endemicznych regionach Europy wzrosła o prawie 400% w ciągu ostatnich 30 lat, obszary ryzyka rozprzestrzeniły się, a także odkryto nowe ogniska. W Europie Środkowej szczególnie dotknięte są Austria i Czechy, gdzie liczba przypadków waha się od 350 do 850 rocznie.  

– W całej Europie obserwujemy zwiększoną liczbę kleszczy i skutków chorób, które przenoszą. Czechy, Niemcy i Szwecja notują wzrosty zachorowań na KZM, a Holandia, w której pierwszy przypadek był zdiagnozowany w 2016 r., stała się obecnie terenem endemicznym. KZM opanowuje coraz to nowe obszary – przykładowo w Niemczech po raz pierwszy zdefiniowano obszar ryzyka KZM w Nadrenii Północnej – Westfalii – zaznacza  prof. Zajkowska.

25 kwietnia to dzień, w którym upamiętniane są dwa ważne osiągnięcia naukowe, bez których nie można byłoby mówić o rozwoju diagnostyki molekularnej – stworzenie modelu podwójnej helisy DNA (1953 r.) oraz ukończenie projektu poznania ludzkiego genomu Human Genome Project (2003 r.).Rozwój diagnostyki molekularnej daje możliwość lepszego poznania oraz określenia biologii danego nowotworu. 

DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) to podstawowa jednostka dziedziczenia, która przekazywana jest potomstwu przez rodziców. Zawiera unikalną dla każdego z nas informację genetyczną dotyczącą struktury białek budujących organizm. Determinuje nasz wygląd np. kolor oczu, włosów czy skóry, ale także informacje dotyczące naszych upodobań oraz zdolności sportowych. Poznanie DNA i badania genetyczne przyczyniły się m.in. do rozwoju wczesnej i dokładniejszej diagnostyki molekularnej, skuteczniejszego leczenia nowotworów, wykrywania chorób dziedzicznych wieku rozwojowego oraz leczenia chorób rzadkich.

W 2024 r. przeprowadzimy w największych polskich ośrodkach akademickich trzecią edycję naszej flagowej konferencji „PLAGI POLSKIE”. Sam tytuł konferencji – trochę biblijnie –nawiązywał do 10 plag egipskich, a my w Komitecie Naukowym konferencji wpadliśmy na pomysł, aby poświęcić nasze spotkania 10 plagom polskim, czyli najczęściej występującym i najczęściej spotykanym w praktyce lekarza rodzinnego chorobom i czynnikom ryzyka. Już pierwsze przeźrocza naszej konferencji pokazywały tę właśnie ideę, chociaż nawet na nich docelowe populacje naszych pacjentów są niedoszacowane.

Stosowanie zasad prawidłowego odżywiania i zdrowego stylu życia sprzyja odpowiedniemu rozwojowi dziecka. Wszystkie składniki diety powinny być zbilansowane, jednakże niektóre składniki odżywcze mają szczególne znaczenie w rozwoju dziecka i dlatego ich optymalne spożycie jest istotne. Niedobory pokarmowe u dzieci mogą być całkowicie wyeliminowane poprzez dietę prawidłowo skomponowaną i dobraną odpowiednio do wieku, płci i stanu zdrowia. W stanach niedoborów żywieniowych trudnych do wyrównania dietą powinno się stosować suplementy diety. Suplementy diety stosowane u dzieci mogą odgrywać dużą rolę w zmniejszaniu zaburzeń stanu zdrowia nie tylko wynikających z nieprawidłowego żywienia (deficytowa dieta), lecz także z gorszego wchłaniania lub wykorzystania składników odżywczych przez organizm, co może mieć podłoże patofizjologiczne, na przykład w chorobach układu pokarmowego, takich jak alergia pokarmowa. Poza tym niedobory żywieniowe, w szczególności witaminy D, mogą powodować rozwój chorób atopowych u dzieci, jak i zaostrzać ich przebieg.

Cukrzyca typu 2 oraz choroby serca i naczyń są główną przyczyną hospitalizacji w krajach wysoko rozwiniętych. Zapobieganie powikłaniom metabolicznym i naczyniowym cukrzycy typu 2 w świetle rekomendacji współczesnej diabetologii jest działaniem priorytetowym. Jeszcze niedawno leczenie przeciwcukrzycowe prowadzone w warunkach ambulatoryjnych skupiało się wyłącznie na metforminie, akarbozie oraz pochodnych sulfonylomocznika lub tiazolidynodionu. Pojawienie się na rynku nowych doustnych leków hipoglikemizujących, jak również leków inkretynowych pozwoliło uniknąć insulinoterapii lub odroczyć etap, w którym insulina staje się niezbędna do uzyskania kontroli cukrzycy. Okazuje się, że niektóre z tych leków wyraźnie obniżają ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, jak również częstość hospitalizacji z powodu niewydolności serca z obniżoną frakcją wyrzutową zarówno u osób z rozpoznaną cukrzycą typu 2, jak i bez współistniejącej cukrzycy. Lekiem, który jako pierwszy połączył diabetologię z kardiologią, jest empagliflozyna – kompetencyjny inhibitor kotransportera sodowo-glukozowego 2 (SGLT-2). Kardioprotekcyjne właściwości wykazują również analogi glukagonopodobnego peptydu 1 (GLP-1) oraz podwójni agoniści glukozozależnego polipeptydu insulinotropowego (GIP) i receptorów glukagonopodobnego peptydu-1.

W omawianym artykule przeanalizowano zastosowanie probiotyków w leczeniu różnorodnych przypadków biegunek. Podkreślono istotę różnorodności szczepów probiotycznych i konieczność korzystania z preparatów o potwierdzonej skuteczności. Mimo braku jednoznacznych wytycznych zaleca się elastyczne podejście do doboru probiotyku, uwzględniając potrzeby pacjenta i opinie specjalisty. Artykuł podkreśla także potrzebę dalszych badań w celu lepszego zrozumienia wpływu probiotyków na zdrowie oraz opracowania optymalnych strategii ich stosowania.

24-godzinne monitorowanie ciśnienia tętniczego krwi, inaczej ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia krwi (ABPM), jest jednym z badań wykorzystywanych do diagnozowania i monitorowania skuteczności leczenia nadciśnienia tętniczego. Badanie jest szczególnie przydatne w celu identyfikacji pacjentów z tzw. nadciśnieniem białego fartucha (WCH) oraz chorych z nadciśnieniem maskowanym, inaczej ukrytym (MH). Wykonanie ABPM może dostarczać wielu dodatkowych informacji pomocnych w postępowaniu farmakologicznym w przypadku nadciśnienia tętniczego, np. dotyczących wielkości spadku ciśnienia tętniczego w czasie snu i wahań wartości ciśnień w ciągu całej doby. W pracy przedstawiono wskazania do wykonania ABPM w praktyce klinicznej, metodologię właściwego przeprowadzenia badania oraz zasady interpretacji jego wyników.

Światowy Dzień Chorych na Hemofilię przypada 17 kwietnia i w tym roku odbywa się pod hasłem „Równy dostęp do leczenia dla wszystkich”. W Polsce na hemofilię i pokrewne skazy krwotoczne choruje ok. 6. tys.  osób.

– To choroba, która bardzo dobrze poddaje się leczeniu, dzięki któremu możemy prowadzić normalne życie. Mamy obecnie zapewniony dobry system leczenia, jego ciągłość, co zapewnia chorym poczucie bezpieczeństwa. Wyzwaniem jest zrealizowanie wszystkich zaleceń Parlamentu Europejskiego i zorganizowanie kompleksowej opieki w ośrodkach leczenia – podkreśla Bogdan Gajewski, prezes Polskiego Stowarzyszenia Chorych na Hemofilię (PSCH).

Jak namówić bliską osobę z depresją na wizytę u specjalisty? Wybrać lekarza rodzinnego, psychiatrę czy terapeutę? Jak poradzić sobie z frustracją, która pojawia się w kontaktach z osobą chorą? Odpowiedzi na te i inne pytania oraz fakty i mity na temat leczenia przeciwdepresyjnego,  przewodnik po lekach o działaniu antydepresyjnym, a także  historie osób opiekujących się bliskimi w depresji można znaleźć w książce opublikowanej przez wydawnictwo Medyk.

Dlaczego zdecydowały się Panie napisać książkę „Jak pomóc osobie z depresją. Porady psychiatry i opiekuna”?

Anna Bondyra: Od 12 lat pracuję jako lekarz psychiatra. Czasem w ramach wizyt rozmawiam również z rodziną pacjenta. Zwykle ma ona dużo pytań, na które nie mam czasu odpowiedzieć, bo to jednak wizyta pacjenta, a nie jego rodziny. Zdarza się, że ktoś z otoczenia chorego przychodzi sam na wizytę, bo np. nie rozumie, co się dzieje z jego bliskim. Nie wie, w jaki sposób namówić go na wizytę do specjalisty i kto to ma być – lekarz rodzinny, psychiatra czy terapeuta. Tłumaczę więc w książce, jaka jest różnica między psychiatrą a psychologiem, co mogę zrobić ja jako lekarz psychiatra.

Daria Dubiel: Z kolei ja od ponad 10 lat opiekuję się osobą z depresją.

Czego czytelnik dowie się z książki?

Anna Bondyra: Przedstawiamy dwie perspektywy: lekarza i opiekuna. Uważamy, że są one pomocne.