Znaczna liczba stosowanych obecnie łacińskich nazw chorób pochodzi z czasów, w których zrodziła się medycyna, zapoczątkowana przez greckich myślicieli z Knidos i rozwinięta przez Hipokratesa (ok. 460–377 p.n.e.), a następnie przez Arystotelesa (384–322 p.n.e.), Galena (131–201 n.e.) i ich następców. Większość jednak z tych nazw powstała już w czasach nowożytnych, wraz z rozwojem medycyny i nauk pokrewnych. Z historycznego punktu widzenia tworzą one terminy neolatyńskie.

Berberyna to naturalny alkaloid izochinolinowy o szerokim spektrum aktywności farmakologicznej, stosowany od wieków w tradycyjnej medycynie chińskiej i ajurwedzie. Współczesne badania potwierdziły jej właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, a także działanie hipoglikemizujące i obniżające poziom cholesterolu. Ponadto berberyna wpływa na poprawę profilu lipidowego, wspiera redukcję masy ciała, wykazuje działanie hepatoprotekcyjne i hipourykemiczne. Niniejszy przegląd stanowi aktualne podsumowanie przekroju farmakologicznego berberyny, eksperymentów na modelach zwierzęcych, badań klinicznych oraz wykorzystania w terapii niektórych chorób metabolicznych, w tym cukrzycy typu 2, otyłości, niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby, hiperlipidemii i dny moczanowej.

Kobiety w ciąży są szczególnie narażone na niedobór żelaza. Odpowiednia suplementacja tego składnika ogranicza występowanie problemów zdrowotnych u matki oraz wspiera prawidłowy rozwój płodu. Niemniej jednak zalecana jest ostrożność w przyjmowaniu preparatów ze względu na ryzyko pojawienia się skutków ubocznych nadmiaru żelaza w organizmie. Badania naukowe potwierdzają, że dawka, częstotliwość przyjmowania, postać stosowanego preparatu, dieta, uwarunkowania genetyczne czy edukacja zdrowotna należą do czynników, które determinują skuteczność oraz bezpieczeństwo suplementacji.  

Do najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego należą astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc. Do leków stosowanych w leczeniu tych schorzeń zalicza się glikokortykosteroidy i cholinolityki wziewne. Glikokortykosteroidy wziewne znajdują zastosowanie w każdej postaci i stopniu zaawansowania astmy w leczeniu przewlekłym. Na uwagę zasługuje beklometazon, którego metabolizm w mniejszym stopniu zależy od CYP3A niż innych kortykosteroidów i interakcje są raczej mało prawdopodobne. Wziewne cholinolityki znajdują zastosowanie w terapii przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Nadciśnienie tętnicze bardzo często występuje w Polsce i jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. W 2024 r. eksperci Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) opublikowali nowe wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia nadciśnienia tętniczego oraz postępowania w przypadku podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego (BP). W wytycznych ESC podkreślono, że leczenie hipotensyjne powinno być włączane u wszystkich pacjentów z potwierdzonym nadciśnieniem tętniczym, niezależnie od ich ryzyka sercowo-naczyniowego. Ponadto terapię hipotensyjną włącza się u pacjentów z podwyższonymi wartościami BP w zależności od oszacowanego ryzyka ocenionego w skali SCORE2 (dla osób w wieku 40–69 lat) lub SCORE2-OP (dla osób w wieku 70–89 lat) oraz biorąc pod uwagę ich charakterystykę kliniczną. Decyzję o tym podejmuje się po 3 miesiącach od wprowadzenia zmian w stylu życia, jeśli BP nadal wynosi ≥ 130/80 mmHg. Do głównych, preferowanych klas leków wykorzystywanych w terapii hipotensyjnej należą: 1) leki działające na układ renina-angiotensyjna-aldosteron (ACEI lub ARB), 2) diuretyki tiazydowe lub tiazydopodobne, 3) dihydropirydynowe blokery kanałów wapniowych, 4) beta-adrenolityki.

Odporność jest bardzo ważna w okresie jesieni i zimy. Wiele czynników osłabia odporność organizmu. Zdrowy styl życia i odpowiednia dieta mogą nie wystarczyć. Czym się wspomóc w tym okresie? Naturalne składniki roślinne oraz witaminy i minerały skutecznie wspierają układ immunologiczny w tym czasie. Rozmaryn i tymianek mogą pomóc w walce z wirusami. Podobnie jak witamina D, której receptory obecne są praktycznie w każdej komórce układu odpornościowego.

Kwas masłowy jest krótkołańcuchowym kwasem tłuszczowym, wytwarzanym w organizmie ludzkim w wyniku fermentacji mikrobiologicznej w jelicie grubym. Służy nie tylko jako podstawowy składnik odżywczy, który dostarcza energię do kolonocytów, ale także jako mediator komórkowy regulujący wiele funkcji komórek jelitowych, w tym ekspresję genów, różnicowanie komórek, rozwój tkanki jelitowej, redukcję stresu oksydacyjnego i utrzymanie integralności bariery jelitowej. Na produkcję kwasu wpływ ma rodzaj pożywienia oraz zmiany mikroflory jelitowej. Preparaty zawierające sól kwasu (maślan) stosowane są jako środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego do postępowania dietetycznego u pacjentów z chorobami i zaburzeniami funkcji jelit. Podawane są w przypadku schorzeń takich jak zespół jelita drażliwego (IBS), nieswoiste choroby zapalne jelit, zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego, biegunki oraz w stanach po radioterapii i zabiegach chirurgicznych dolnego odcinka przewodu pokarmowego.

Owoce palmy sabalowej (to poprawna nazwa, choć powszechnie stosowana jest niepoprawna "palma sabałowa") są szeroko stosowanym surowcem roślinnym w leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego oraz towarzyszących temu schorzeniu objawów w dolnych drogach moczowych. Ekstrakty heksanowe oraz etanolowe z tego surowca cechują się dobrym profilem bezpieczeństwa i tolerancji, stanowią jedną z opcji terapeutycznych, która może być rozważana w wybranych sytuacjach klinicznych, zwłaszcza u pacjentów obawiających się działań niepożądanych leków syntetycznych. W niniejszej pracy przeglądowej omówiono także dostępne dane dotyczące zastosowania S. repens w leczeniu łysienia androgenowego oraz zaburzeń erekcji współistniejących z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego.

Wysoki poziom cholesterolu i stany zapalne wątroby (stłuszczenie, zwłóknienie, marskość wątroby) są poważnym problemem zdrowotnym, wymagającym podjęcia natychmiastowego leczenia. Alternatywą dla leków syntetycznych mogą być preparaty zawierające ekstrakty z liści karczocha zwyczajnego (Cynara scolymus) i nasion ostropestu plamistego (Sylibum marianum). Oba surowce roślinne wykazują właściwości: hepatoochronne, antyoksydacyjne, przeciwzapalne, żółciotwórcze, żółciopędne, przeciwcukrzycowe, przeciwmiażdżycowe i obniżające poziom cholesterolu we krwi. Właściwości lecznicze liści karczocha wynikają z zawartości związków polifenolowych, m.in. cynaryny, cynarozydu i laktonu seskwiterpenowego – cynaropikryny. Z kolei działanie lecznicze ostropestu  związane jest z obecnością sylimaryny, czyli grupy związków należących do flawonolignanów. Preparaty zawierające ekstrakty z karczocha i ostropestu polecane są w stanach zapalnych wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych oraz w podwyższonym poziomie cholesterolu we krwi.

Szpiczak plazmocytowy (synonim: szpiczak mnogi; ang. multiple myeloma – MM)  należy do grupy monoklonalnych gammopatii. Jest to choroba spowodowana klonalną proliferacją limfocytów B i plazmocytów, które wytwarzają monoklonalną immunoglobulinę, znaną jako białko monoklonalne (białko M). W pracy opisano przypadek mężczyzny skarżącego się na przewlekły ból w dolnej części pleców i umiarkowanie silny ból w stawach krzyżowo-biodrowych. Ponadto pacjent doznał złamania żuchwy i urazu zęba 37. bez wyraźnej  przyczyny.Wykonano unieruchomienie żuchwy i  usunięcie zęba 37. Okres pooperacyjny był powikłany objawami zespołu suchego zębodołu. U pacjenta zdiagnozowano również zaawansowane zapalenie przyzębia. Został ostatecznie hospitalizowany na oddziale hematologii, gdzie rozpoznano szpiczaka plazmocytowego. W diagnostyce różnicowej nietypowego bólu kręgosłupa lekarze rodzinni powinni brać pod uwagę szpiczaka plazmocytowego jako możliwe rozpoznanie. Znajomość podstaw traumatologii szczękowo-twarzowej i chirurgii stomatologicznej może pomóc skrócić czas dotarcia pacjenta do ośrodka specjalistycznego.

Zacznijmy od definicji terminu mumps: „świnka, nagminne zapalenie przyusznic. Ostra wirusowa choroba zakaźna, wywoływana przez wirusy z rodzaju Rubulavirus [czyt.: rubulawirus], charakteryzująca się gorączką, zapaleniem i obrzękiem ślinianek przyusznych, a czasem także innych ślinianek; rzadkim powikłaniem może być zapalenie jąder, jajników, trzustki lub opon mózgowych”. Wyraz mumps jest wyrazem angielskim, łacińskim zaś odpowiednikiem definiowanej choroby jest termin parotitis epidemica [czyt.: parotitis epidemika] – „nagminne zapalenie przyusznic”.

Gwałtowny wzrost użycia e-papierosów budzi obawy dotyczące ich wpływu na zdrowie górnych dróg oddechowych. Choć są reklamowane jako bezpieczniejsze od tradycyjnych papierosów, aerozole z e-papierosów zawierają nikotynę, rozpuszczalniki i substancje aromatyzujące, które mogą uszkadzać tkanki śluzówki. Wielowarstwowy nabłonek płaski gardła stanowi istotną barierę mechaniczną i immunologiczną. Niniejszy przegląd omawia dane histologiczne i molekularne porównujące użytkowników e-papierosów i osoby niepalące. Badania wykazują ścieńczenie nabłonka, uszkodzenie błony podstawnej oraz zwiększony poziom IL-6, TNF-α i metaloproteinaz macierzy pozakomórkowej. 

Migrena to jedno z najczęstszych schorzeń neurologicznych. Pomimo dostępności wielu metod leczenia skuteczna terapia wciąż stanowi wyzwanie. Niniejszy artykuł omawia terapię skojarzoną, wykorzystującą sumatryptan i naproksen, które działając wspólnie, mogą skuteczniej łagodzić ostre napady migreny w porównaniu do stosowania tych substancji osobno. Sumatryptan, będący agonistą receptorów 5-HT1B/1D, działa poprzez zwężenie rozszerzonych naczyń wewnątrzczaszkowych oraz hamowanie uwalniania prozapalnych neuropeptydów. Naproksen, jako nieselektywny inhibitor cyklooksygenazy (COX-1 i COX-2), ogranicza procesy zapalne towarzyszące migrenie. Połączenie tych substancji pozwala na jednoczesne oddziaływanie na różne mechanizmy patofizjologiczne migreny.

Artemisia annua, znana również jako bylica roczna, jest rośliną leczniczą szeroko stosowaną w tradycyjnej medycynie chińskiej, głównie z powodu zawartości artemizyniny – związku o działaniu przeciwmalarycznym. W ostatnich latach rosnące zainteresowanie wzbudzają jej właściwości immunomodulujące. Liczne badania in vitro i in vivo wykazały, że ekstrakty z bylicy mogą wpływać na funkcjonowanie układu odpornościowego poprzez modulację produkcji cytokin pro- i przeciwzapalnych. Ze względu na swoje złożone działanie na układ immunologiczny bylica roczna może znaleźć zastosowanie jako środek wspomagający terapię chorób zapalnych, autoimmunologicznych oraz infekcyjnych. Autorzy wskazują jednak na konieczność przeprowadzenia dalszych badań klinicznych w celu potwierdzenia skuteczności i bezpieczeństwa stosowania preparatów z bylicy rocznej u ludzi.

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest schorzeniem występującym na całym świecie, dotyczy ponad jednej trzeciej populacji. Alergiczny nieżyt nosa znacząco wpływa na jakość życia pacjentów. Zastosowanie donosowych sprayów z lekami antyhistaminowym, glikokortykosteroidami oraz irygacja nosa wodą morską pozwala na leczenie ANN, które charakteryzuje się wysoką skutecznością łagodzenia objawów, łatwością stosowania oraz bezpieczeństwem terapii.