2024 rok był czasem intensywnej pracy dla Rzecznika Praw Pacjenta. Jak zauważył Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec, jednym z najważniejszych wydarzeń w minionym roku było faktyczne uruchomienie Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych we współpracy z minister zdrowia Izabelą Leszczyną. Jest to pozasądowa ścieżka dochodzenia roszczeń przez pacjentów lub ich bliskich, a przyznawanie świadczeń rozpoczęło się w czerwcu 2024 r. dzięki wydanemu przez minister zdrowia rozporządzeniu.

– W minionym roku wpłynęło ponad 1500 wniosków o przyznanie świadczenia z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych. W sumie wydałem ponad 260 decyzji o przyznaniu świadczenia, w tym 162 pozytywne, na łączna kwotę wypłat sięgającą blisko 9,5 mln zł – powiedział minister Bartłomiej Chmielowiec. Średnia przyznana kwota świadczenia kompensacyjnego wyniosła 60 tys. zł.

Według Rzecznika Praw Pacjenta w 2024 r. poza Funduszem Kompensacyjnym Zdarzeń Medycznych priorytetem była ochrona zbiorowych praw pacjentów: Departament Prawny w biurze Rzecznika Praw Pacjenta wszczął aż 322 postępowania zbiorowe. Jednocześnie wydałem w 2024 r. 385 decyzji dotyczących praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów. Z czego najwięcej dotyczyło tzw. receptomatów.

Pacjenci chorzy na chłoniaki, przewlekłą białaczkę limfatyczną i szpiczaki mają coraz większy dostęp do nowoczesnych i skutecznych terapii finansowanych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Poziom opieki nad pacjentami z nowotworami krwi w Polsce stał się w pełni porównywalny z tym obowiązującym w innych krajach Europy. Diagnoza nowotworu krwi to moment, który  zmienia życie. Wybór właściwej terapii, szczególnie tej rozpoczynającej leczenie, ma ogromne znaczenie dla dalszego przebiegu postępowania z chorobą. Fundacja Pokonaj Chłoniaka oraz Pratia MCM Kraków zainicjowały kampanie „Nie jesteś sam!” skierowaną do nowo zdiagnozowanych pacjentów. W ramach tej akcji można skorzystać z bezpłatnych, stacjonarnych konsultacji z doświadczonymi lekarzami hematoonkologami z zespołu Pratia MCM Kraków.

– W ostatnich latach standardy leczenia nowotworów krwi w Polsce znacząco się poprawiły. Dzięki refundacji nowoczesnych leków i dostępowi do terapii oferowanych w badaniach klinicznych pacjenci mają szansę na lepsze rokowania i dłuższe życie. Jednak te możliwości wiążą się również z koniecznością podejmowania trudnych decyzji terapeutycznych. Każdy przypadek jest inny, a właściwy wybór terapii powinien uwzględniać zarówno aspekty medyczne, jak i potrzeby pacjenta – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Wojciech Jurczak, główny hematolog w Pratia MCM Kraków. – Dzięki naszemu doświadczeniu w badaniach klinicznych mamy unikalną wiedzę na temat terapii dostępnych zarówno w ramach NFZ, jak i tych oferowanych wyłącznie w badaniach klinicznych. A jest to naprawdę drogocenna wiedza – jeszcze w zeszłym roku zgodnie ze standardami leczonych było zaledwie 40% pacjentów z diagnozą chłoniaka, w tym roku jest to prawie dwa razy tyle. Taka konsultacja pozwoli pacjentowi lepiej zrozumieć, jakie ma możliwości i co się z nimi wiąże.

Tętnicze nadciśnienie płucne (TNP) to rzadka choroba kardiologiczna, która nieleczona może prowadzić do śmierci. W Polsce cierpi na nią ok. 1300 osób, a każdego miesiąca diagnozowanych jest 8 nowych pacjentów. Badania kliniczne nad nowym lekiem z substancją czynną sotatercept-csrk, prowadzone przez prof. Grzegorza Kopcia z Ośrodka Chorób Krążenia Płucnego UJ w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Św. Jana Pawła II, budzą duże nadzieje w zakresie skuteczności leczenia.

– Wyniki kolejnego badania 3 fazy ZENITH, dotyczącego nowego leku, ogłoszone 25 listopada 2024 r., budzą wśród chorych na TNP nadzieję na poprawę efektywności leczenia – podkreśla prof. Grzegorz Kopeć. Do badania zostali zakwalifikowani jedynie pacjenci o dużym ryzyku zgonu, z najwyższym stopniem zawansowania choroby. Stopień zaawansowania TNP ocenia się za pomocą czterostopniowej klasyfikacji NYHA. Życie pacjentów cierpiących na TNP II klasy jest utrudnione, gdyż często nie są oni w stanie wykonywać aktywności, które wymagają wysiłku fizycznego. W przypadku IV klasy chorzy nie mogą podołać codziennym czynnościom, a w niektórych przypadkach nie są w stanie wstać z łóżka.

Celem badań była ocena skuteczności leku z substancją czynną sotatercept-csrk „w zmniejszaniu ryzyka zdarzeń chorobowości lub śmiertelności u pacjentów z TNP w klasie czynnościowej III lub IV (według WHO)”, czyli tych, którzy są najbardziej narażeni na wysokie ryzyko śmiertelności. Badanie ZENITH wykazało statystycznie istotne i klinicznie znaczące zmniejszenie ryzyka zdarzeń chorobowości lub śmiertelności w porównaniu z podawanym chorym placebo.

Od 1 stycznia 2025 r. pacjentki z zaawansowanym rakiem szyjki macicy mają dostęp do nowoczesnej immunoterapii – cemiplimabu. W Polsce prawie ¾ chorych umiera z powodu tego noowotworu. To ponad 1500 kobiet rocznie. 

– Cemiplimab (LIBTAYO) jest lekiem będącym przeciwciałem monoklonalnym (ludzką immunoglobuliną klasy G4 (IgG4), wiążącym się z receptorem programowanej śmierci (PD-1) znajdującym się na limfocytach i blokującym jego oddziaływanie z ligandami PD-L1 i PD-L2 znajdującymi się na komórkach nowotworowych. Zablokowanie tej interakcji powoduje odblokowania systemu immunologicznego organizmu i niszczenie komórek nowotworowych poprzez własne limfocyty (komórki krwi) pacjentki. Takie leczenie jest dostępne od 1 stycznia 2025 r. u chorych na raka szyjki macicy po nieskutecznej I lub II linii leczenia opartej o platynę. Taka terapia jest skuteczniejsza niż dostępne do tej pory schematy leczenia – wyjaśnia dr hab. n. med. Radosław Mądry z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Pacjenci poszukujący możliwości korekty wady powinni uzyskać od placówki medycznej informację, czy stosuje się ona do wytycznych w zakresie: od kwalifikacji, poprzez sam zabieg i opiekę pooperacyjną, a także wzorce jakości opieki nad pacjentem poddanym zabiegowi. Tak wynika z ogłoszonych 9 grudnia nowych wytyczne Stowarzyszenia Chirurgów Okulistów Polskich (SCOP). Wytyczne zawierają także konkretne wskazania dotyczące placówki medycznej. Opisują wymagania techniczne i formalne związane z urządzeniem laserowym służącym do przeprowadzania operacji.

Interdyscyplinarność jest dziś uważana za klucz do sukcesu terapeutycznego. Ma ona szczególne znaczenie w przypadku przewlekłego zapalenia zatok przynosowych (PZZP). Jego szybkie zdiagnozowanie i skuteczne leczenie nie jest możliwe bez udziału lekarza rodzinnego.

Zapalenie zatok przynosowych to powszechne schorzenie i jedna z najczęstszych przyczyn konsultacji lekarskich. Według ankiety przeprowadzonej na zlecenie naszej placówki w ostatnim roku problemy z zatokami miało 14% Polaków*. Objawy choroby znacząco wpływają na jakość życia pacjentów. Skarżą się oni m.in. na trudności ze swobodnym oddychaniem przez nos, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła oraz na pulsujący i przeszywający ból głowy, który nasila się przy pochylaniu do przodu.

W tym miejscu należy wspomnieć, że bóle głowy pochodzenia zatokowego są prawdopodobnie częstsze niż się sądzi. Oszacowano bowiem, że 5–6 na 10 bólów głowy uznanych za migrenę ma w rzeczywistości pochodzenie zatokowe. Warto to wziąć pod uwagę przed skierowaniem pacjenta do neurologa.

Na leczenie chorób przewlekłych Polska wydaje rocznie aż 60 mld zł. Według statystyk profilaktyka zdrowotna może ograniczyć te wydatki nawet o 20%. W programie prewencyjnym „Profilaktyka 40 Plus” zgodnie z ostatnimi zapowiedziami Ministerstwa Zdrowia mają nastąpić zmiany, by zwiększyć efektywność tego programu. Kluczowym wyzwaniem jest zachęcanie obywateli do udziału w takich inicjatywach.

– Inwestowanie w edukację dotyczącą zdrowych nawyków, takich jak regularna aktywność fizyczna, odpowiednia dieta czy unikanie używek, jest znacznie tańsze niż leczenie zaawansowanych chorób przewlekłych – zaznacza dr Piotr Leszczyński, specjalizujący się w profilaktyce i edukacji zdrowotnej,dyrektor medyczny LongLife.

Za nami obchody Światowego Dnia AIDS. Jak obecnie wyglądają statystyki dotyczące zakażeń HIV? W 2023 r. na świecie żyło z HIV 39,9 mln osób. Wirusem zakaziło się 1,3 mln nowych osób, a 630 tys. zmarło na choroby związane z AIDS. W ubiegłym roku w Polsce wykryto 2879 nowo zakażeń, natomiast od początku 2024 r. do końca października tego roku odnotowano kolejne 1972 zakażenia. Według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB 322 osoby zakaziły się w Polsce w 2023 r. w wyniku kontaktów homoseksualnych, a 214 osób – w wyniku kontaktów heteroseksualnych. Dodatkowo 36 zgłosiło zakażenie poprzez przyjmowanie narkotyków w iniekcjach, a 25 – poprzez zakażenia wertykalne (matka-dziecko). Większość osób, u których wykryto zakażenie HIV, znalazła się w grupie „brak danych o źródle zakażenia”.

Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, we współpracy z Polskim Towarzystwem Medycyny Rodzinnej oraz firmą Merck, organizuje program edukacyjny "Opieka koordynowana w chorobach tarczycy". Program poprzedzony zostanie webinarem inicjującym, który wprowadzi jego uczestników w specyfikę tego projektu. Bezpłatna rejestracjapod adresem: https://tiny.pl/qmnyzj-2

Organizatorzy zapraszają do udziału w webinarze oraz w programie, których celem jest podniesienie jakości opieki nad pacjentami z chorobami tarczycy poprzez lepszą koordynację działań diagnostycznych i terapeutycznych.

Polacy są coraz bardziej przekonani o medycznych właściwościach marihuany. Jak wynika z najnowszego raportu „Wiedza i postawy Polaków wobec medycznej marihuany". Prawie 70% badanych wierzy, że ma ona działanie lecznicze, a jedynie 4% jest przeciwnego zdania. Polacy widzą zastosowanie konopi przede wszystkim w walce z przewlekłym bólem (70% badanych uważa, że marihuana medyczna pomaga w leczeniu długotrwałego bólu) i opiece paliatywnej. Równocześnie zauważalna jest coraz większa otwartość na marihuanę medyczną – aż 70% respondentów zdecydowałoby się na terapię konopną, gdyby zalecił to lekarz.

– W naszym społeczeństwie wciąż krąży wiele mitów dotyczących stosowania konopi w medycynie. Mimo to raport pokazuje to, co my widzimy od dawna – coraz więcej Polaków ufa marihuanie medycznej i jej właściwościom zdrowotnym, a co za tym idzie sięga po ten sposób terapii. Zwróćmy uwagę na to, że ponad 2/3 badanych uważa, że medyczna marihuana jest lekiem – komentuje mgr farm. Anita Jeglińska, prezes Polskiego Towarzystwa Terapii Konopnych PACT.