Sezon infekcyjny 2024/2025 powoli dobiega końca. Z danych Głównego Inspektoratu Sanitarnego wynika, że na grypę zachorowało ponad 2 mln osób, a tygodniowa liczba przypadków dochodziła nawet do 300 tys. W pierwszym kwartale 2025 r. liczba inwazyjnych chorób pneumokokowych (IChP) wzrosła o 7% względem analogicznego okresu 20204 r. Zachorowań na krztusiec było aż 35 razy więcej niż w 2023 r. Niepokojącym zjawiskiem jest jednoczesny spadek zainteresowania szczepieniami ochronnymi, mimo rosnącej liczby zachorowań. W bieżącym sezonie wykonano o 7% mniej szczepień przeciw grypie w porównaniu z rokiem poprzednim, a całkowita liczba zaszczepionych spadła poniżej 2 mln. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych ostrzegają, że jeśli ta tendencja się utrzyma, sytuacja epidemiologiczna może ulec dalszemu pogorszeniu. Konieczne jest podjęcie działań zwiększających świadomość społeczną oraz poprawiających dostępność szczepień.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Zdrowia, które weszło w życie 5 maja tego roku, testy na HIV stały się świadczeniem gwarantowanym z  zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Oznacza to, że lekarze POZ będą mogli je zlecać pacjentom. Testy będą realizowane w ramach programu „Moje zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej”.

Jak twierdzą eksperci, aż 17% osób żyjących z HIV w Polsce nie ma świadomości zakażenia. To oznacza, że nie leczą się i mogą zakażać innych. Zmieniony program „Moje zdrowie” oznacza wcześniejsze wykrycie zakażenia, a co za tym idzie – skuteczne leczenie osób żyjących z HIV, ich normalne funkcjonowanie i długość życia porównywalną do reszty populacji.

Alergie wziewne to problem coraz większej liczby dzieci. Wśród najczęstszych alergenów znajdują się pyłki roślin, sierść zwierząt, pleśnie oraz roztocze kurzu domowego. Kontakt z tymi czynnikami może wywoływać szereg uciążliwych objawów, a w wyniku tzw. marszu alergicznego może prowadzić do rozwoju astmy alergicznej. Ten proces można jednak zatrzymać – dzięki skutecznemu leczeniu przyczynowemu możliwa jest nie tylko poprawa jakości życia najmłodszych pacjentów, ale i zahamowanie rozwoju astmy. W Światowym Dniu Astmy warto przypomnieć o konieczności rozszerzenia dostępności skutecznego leczenia przyczynowego alergii wziewnych. Dzięki immunoterapii można nie tylko znacząco poprawić jakość życia dzieci i ich rodzin, ale także skutecznie zapobiegać astmie alergicznej w przyszłości.

Europejski Tydzień Szczepień to doskonała okazja, by przypomnieć o ogromnym znaczeniu szczepień w profilaktyce chorób zakaźnych. W ostatnich latach obserwujemy niepokojący powrót odry czy krztuśca, które jeszcze do niedawna zdawały się być pod kontrolą. W niektórych województwach poziom zaszczepienia dzieci przeciwko nim spadł poniżej 90%, co może potencjalnie tworzyć ryzyko epidemiczne.

Szczepienia to pewna inwestycja w zdrowie i bezpieczeństwo nas wszystkich. Ta prosta i bezpieczna metoda profilaktyki chroni nas przed skutkami ataków wirusów i bakterii, w tym długotrwałymi konsekwencjami dla naszego zdrowia i jakości życia.

Ekspertka Medicover lek. Agnieszka Motyl, Dyrektor Działu Jakości i Standardów Medycznych, specjalista medycyny rodzinnej oraz specjalista epidemiologii, przypomina i ostrzega:

• Krztusiec nie jest wyłącznie chorobą dziecięcą, szczególnie niebezpieczną dla niemowląt – dorośli również mogą na nią zachorować i zarażać najmłodsze, nieuodpornione jeszcze dzieci, dlatego szczepienie przypominające, wykonywane co 10 lat, to istotna inwestycja w utrzymanie zdrowia nie tylko swojego, ale całej rodziny.
• Rosnące odmowy rodziców dotyczące szczepień, a także widoczne spadki poziomów zaszczepienia w większości polskich województw powinny być alarmujące dla społeczeństwa i instytucji ochrony zdrowia. Podstawowe szczepienia dzieci, takie jak te przeciwko odrze, śwince i różyczce, skutecznie zmniejszają liczbę zachorowań oraz powikłań w przypadku ciężkiego przebiegu tych chorób.
• Osoby planujące podróż powinny upewnić się, że są odpowiednio zaszczepione w zależności od wybranej destynacji. W Medicover pacjent otrzyma poradę, jakie szczepienia należy przyjąć przed udaniem się do poszczególnych regionów świata oraz uzupełni szczepienia rutynowe.

25 kwietnia to Międzynarodowy Dzień DNA, ustanowiony na cześć dwóch fundamentalnych osiągnięć w nauce: odkrycia struktury DNA oraz ukończenia projektu poznania ludzkiego genomu. Wiedza na temat struktury DNA umożliwiła poznanie mechanizmów patogenezy wielu chorób, w tym np. nowotworów. Rozwinęły się badania diagnostyki genetycznej pozwalające na ocenę wielu zaburzeń genetycznych (mutacji) w organizmie człowieka. Niestety, tylko część z tych badań jest dostępna dla pacjentów onkologicznych. Środowisko apeluje o dostęp do badań kompleksowego profilowania genomowego (CGP-NGS) w wybranych nowotworach, a także o zwiększony dostęp do obecnie refundowanych badań genetycznych, wykonywanych z krwi obwodowej (badania zmian germinalnych oraz somatycznych z ctDNA).

DNA, czyli kwas deoksyrybonukleinowy został wyizolowany po raz pierwszy w 1869 r. przez Fryderyka Mieschera. W 1953 r. Francis Crick i James Watson postanowili zbadać strukturę DNA, za co w 1962 r. zostali uhonorowani Nagrodą Nobla za przedstawienie modelu podwójnej helisy DNA. Choć teoretyczny model był znany od dawna, dopiero w 2012 r. dzięki zdjęciom z mikroskopu elektronowego wykonanym przez Enzo di Fabrizio można było ujrzeć strukturę DNA na własne oczy. Milowym krokiem w nauce był projekt poznania ludzkiego genomu (Human Genome Project) – kierował nim Francis S. Collins, a uczestniczyły w nim setki badaczy z różnych państw. Naukowcy poznali sekwencje wszystkich par zasad, z których zbudowany jest ludzki genom i zidentyfikowali funkcjonalne geny. Odkrycia te ujawniły, że gemom człowieka posiada około 30 000 genów, z czego 20 000–25 000 koduje białka.

Czerwony ryż drożdżowy to produkt otrzymywany w wyniku fermentacji grzybów Monascus purpureus na białym ryżu. Jest sprzedawany w postaci suplementu diety, reklamowany jako środek pomagający w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi. Zawiera naturalnie występującą w nim monakolinę K, substancję czynną identyczną z substancją leczniczą z grupy statyn – lowastatyną. Stosowanie lowastatyny wiąże się z różnymi działaniami niepożądanymi ze strony układu mięśniowo-szkieletowego oraz wątroby, które mogą prowadzić do poważnych problemów, jeśli pacjenci nie są monitorowani. Do 2022 r. dopuszczalna zawartość monakoliny w porcji wynosiła 10 mg, co równało się ilości w leku, dlatego decyzją Komisji Europejskiej (UE) 2022/860¹ ograniczono jej maksymalne dzienne spożycie do mniej niż 3 mg. 28 lutego 2025 r. w EFSA Journal²  ukazała się opinia naukowa Panelu ds. żywienia, nowych produktów spożywczych i alergenów pokarmowych (NDA), w której EFSA powtórzyła obawy dotyczące bezpieczeństwa monakolin z czerwonego ryżu drożdżowego. Panel NDA poddał analizie nowe dane naukowe, dotyczące m.in. składu suplementów, spożycia monakolin z innych źródeł, biodostępności in vitro i cytotoksyczności w porównaniu z innymi statynami, a także dotyczące nadzoru nad żywnością i badania kliniczne.

Ostra porfiria wątrobowa jest heterogenną grupą dziedzicznych chorób metabolicznych, których wspólną cechą są zaburzenia biosyntezy hemu. Niedobór poszczególnych enzymów szlaku syntezy hemu prowadzi do gromadzenia się neurotoksycznych metabolitów – porfiryn, do których należą kwas δ-aminolewulinowy (ALA) i porfobilinogen (PBG). W większości przypadków choroba pozostaje utajona i bezobjawowa, gdyż aktywność mniej funkcjonującego enzymu jest na tyle wysoka, że zabezpiecza chorego przed wystąpieniem jakichkolwiek dolegliwości wynikających z akumulacji porfiryn. Nadmiar porfiryn pozostaje w ścisłej zależności z ekspozycją na liczne czynniki środowiskowe – tzw. czynniki porfirynogenne. Prowadzą one do ujawnienia się choroby, która przebiega najczęściej pod postacią nagłego silnego bólu brzucha z towarzyszącymi zaburzeniami neuropsychiatrycznymi. Napad porfirii jest stanem zagrożenia życia wymagającym natychmiastowej hospitalizacji. Brak wiedzy na temat objawów tej choroby często prowadzi do mylnych rozpoznań i niewłaściwego leczenia, kończącego się laparotomią i okaleczeniem pacjenta. Jeszcze do niedawna leczenie napadu ostrej porfirii skupiało się wyłącznie na korekcji zaburzeń elektrolitowych, podaży leków przeciwbólowych, glukozy i heminy. Wprowadzenie do leczenia giwosyranu pozwoliło skutecznie obniżyć stężenia produktów pośrednich syntezy hemu, uniknąć napadów choroby i związanego z nimi cierpienia.

W leczeniu hipercholesterolemii wykorzystywane są metody niefarmakologiczne (włączana jest dieta z niską zawartością tłuszczów, zalecane jest zwiększenie aktywności fizycznej oraz redukcja masy ciała, gdy jest ona zbyt wysoka) oraz metody farmakologiczne. Złotym standardem w prowadzeniu farmakoterapii hipercholesterolemii jest zastosowanie inhibitorów reduktazy HMG-CoA, czyli statyn. Jedną z silnie działających statyn, obniżającą stężenie cholesterolu frakcji LDL o 46–55% i redukującą ryzyko sercowo-naczyniowe (CV) pacjenta, jest rosuwastatyna. W Polsce można korzystać z preparatów zawierających tę substancję czynną w dawkach: 5, 10, 15, 20, 30 oraz 40 mg leku w jednej tabletce. Jest ona zazwyczaj bardzo dobrze tolerowana przez pacjentów. W naszym kraju dostępne są także preparaty złożone zawierające rosuwastatynę i inne substancje czynne w jednej tabletce (rosuwastatynę i ezetymib, rosuwastatynę i kwas acetylosalicylowy, rosuwastatynę i walsartan oraz rosuwastatynę łącznie z indapamidem i perindoprilem). Prowadzenie terapii zaburzeń lipidowych z wykorzystaniem rosuwastatyny jest korzystne, ponieważ w znaczący, pozytywny sposób wpływa na profil lipidowy pacjenta i redukuje jego ryzyko CV.

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest schorzeniem występującym na całym świecie, dotyczy ponad jednej trzeciej populacji, zarówno dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Jego występowanie może być okresowe – czas pylenia drzew i traw, ale także przewlekłe – całoroczne oraz cechować się różnym nasileniem. Alergiczny nieżyt nosa niezależnie od okresu występowania i długości jego trwania przyczynia się w znaczny sposób do obniżenia jakości życia, a także może prowadzić do wystąpienia innych schorzeń układu oddechowego. Skuteczne leczenie alergicznego nieżytu nosa charakteryzuje znaczące łagodzenie objawów, łatwość stosowania leku oraz bezpieczeństwo terapii.

Uszkodzenie wątroby wiąże się z poważnymi konsekwencjami w funkcjonowaniu całego organizmu, dlatego niezwykle ważne jest zapobieganie im oraz łagodzenie ich skutków. Rośliny lecznicze odgrywają tu znaczącą rolę ze względu na ich działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i hepatoprotekcyjne. Stosowane mogą być w terapii problemów trawiennych wynikających z zaburzeń i niedostatecznego wydzielenia żółci, takich jak wzdęcia i zaparcia, na skutek stanów zapalnych wątroby, uszkodzeń polekowych i chemicznych oraz innych dolegliwości wątroby. Rośliny lecznicze mają w swoim składzie związki charakteryzujące się wysoką aktywnością przeciwutleniającą i przeciwrodnikową. 

W Polsce z chorobą Parkinsona żyje prawie 100 tys. osób. Co roku diagnozę tę słyszy nawet 8 tys. – coraz młodszych – pacjentów. Organizacja diagnostyki i leczenia choroby Parkinsona w Polsce wymaga dużych zmian systemowych, jak podkreślają eksperci Polskiego Towarzystwa Neurologicznego oraz przedstawiciele organizacji pacjentów. W leczeniu tej choroby konieczna jest współpraca wielu specjalistów, m.in.: neurologa, psychiatry, psychologa, logopedy, dietetyka, urologa i rehabilitanta. Opieka nad pacjentami powinna być skoordynowana w wybranych centrach referencyjnych i obejmować wszystkie elementy terapii – leczenie farmakologiczne, leczenie chirurgiczne i wyspecjalizowaną rehabilitację – dostosowane do różnych etapów choroby. Dzisiejszy system jest niejasny, pacjenci gubią się w nim, a często wręcz rezygnują z leczenia. Niezbędna jest też rewizja planu finansowego NFZ w obszarze programów lekowych.