Wspólne stanowisko Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej oraz Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego jasno wskazuje na konieczność podjęcia pilnych działań w kontekście zwiększenia wyszczepialności przeciw grypie wśród osób starszych poprzez usunięcie barier w dostępie do szczepionek i szczepień. Jedną z nich jest brak pełnego finansowania dla wysokodawkowej szczepionki przeciw grypie. W sezonie 2024/2025 mimo wzrostu zachorowań i niemal 1 tys. zgonów związanych z grypą, gdzie aż 90% z nich dotyczyło osób powyżej 60. r.ż, wyszczepialność wśród seniorów wyniosła zaledwie 17,24%. Rekomendowany przez WHO poziom wyszczepialności w grupie seniorów to 75%. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych (OPZCI) apelują do Ministerstwa Zdrowia o uwzględnienie wszystkich szczepionek na liście bezpłatnych leków dla seniorów 65+, w celu zapewnienia pełnego dostępu do profilaktyki szczepiennej dla pacjentów szczególnie narażonych na powikłania.

– Układ immunologiczny osób starszych wraz z upływem lat życia starzeje się. Konsekwencją zjawiska immunosenescencji jest słabsza odpowiedź immunologiczna na standardowe dawki szczepionek stosowane w ogólnej populacji osób dorosłych. Zapewnienie seniorom dostępu do silniejszych, wysokodawkowych preparatów szczepionek będzie skutkowało dodatkowymi korzyściami zdrowotnymi dla tej grupy wiekowej pacjentów – podkreśla prof. dr hab. n. med. Tomasz Targowski, krajowy konsultant ds. geriatrii.

Dlaczego szczepionka wysokodawkowa?

Zgodnie z danymi naukowymi szczepionka wysokodawkowa przeciw grypie zawiera cztery razy większą dawkę antygenów, co pozwala uzyskać znacznie lepszą odpowiedź immunologiczną u osób starszych. Z wielu badań wynika, że szczepionka ta:

• zmniejsza liczbę przypadków grypy potwierdzonych laboratoryjnie o 24%;
• obniża ryzyko hospitalizacji z powodu grypy lub zapalenia płuc o 64,4%;
• redukuje ogólną śmiertelność nawet o 48,9% w sezonie epidemicznym;
• o prawie 40% skuteczniej redukuje przypadki ciężkiego zapalenia płuc.

Szczepionka wysokodawkowa jest objęta jedynie 50% refundacją. To powoduje zamieszanie informacyjne, ponieważ pacjenci przekonani, że wszystkie szczepionki przeciw grypie są dla nich bezpłatne, często otrzymują receptę na szczepionkę, którą rekomenduje lekarz, po czym w aptece dowiadują się, że muszą za nią zapłacić. I ostatecznie rezygnują z zaszczepienia się.

Ogólnopolski Program Zwalczania Chorób Infekcyjnych od lat apeluje o zniesienie barier finansowych w systemie szczepień szczególnie dla osób starszych. Obecnie Polska pozostaje jednym z niewielu krajów w Europie, gdzie nie wszystkie szczepionki są w pełni refundowane. OPZCI oraz środowiska naukowe jednoznacznie wskazują, że rozszerzenie listy refundacyjnej o wszystkie szczepienia zalecane powinno zadziać się jeszcze przed sezonem 2025/2026.

– Szczepienie przeciw grypie, szczególnie dla osób starszych, musi być dostępne dla pacjenta w prosty sposób, już na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej. Jeśli senior trafia do przychodni, to powinien móc w trakcie jednej wizyty otrzymać odpowiednio dobrane szczepienie bez konieczności uzyskania recepty, odbioru szczepionki w aptece i kolejnej wizyty w przychodni. Odpowiednie zmiany powinny być w prowadzone przed kolejnym sezonem infekcyjnym – podkreśla prof. dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej.