Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest schorzeniem występującym na całym świecie, dotyczy ponad jednej trzeciej populacji. Alergiczny nieżyt nosa znacząco wpływa na jakość życia pacjentów. Zastosowanie donosowych sprayów z lekami antyhistaminowym, glikokortykosteroidami oraz irygacja nosa wodą morską pozwala na leczenie ANN, które charakteryzuje się wysoką skutecznością łagodzenia objawów, łatwością stosowania oraz bezpieczeństwem terapii.

Ostra porfiria wątrobowa jest heterogenną grupą dziedzicznych chorób metabolicznych, których wspólną cechą są zaburzenia biosyntezy hemu. Niedobór poszczególnych enzymów szlaku syntezy hemu prowadzi do gromadzenia się neurotoksycznych metabolitów – porfiryn, do których należą kwas δ-aminolewulinowy (ALA) i porfobilinogen (PBG). W większości przypadków choroba pozostaje utajona i bezobjawowa, gdyż aktywność mniej funkcjonującego enzymu jest na tyle wysoka, że zabezpiecza chorego przed wystąpieniem jakichkolwiek dolegliwości wynikających z akumulacji porfiryn. Nadmiar porfiryn pozostaje w ścisłej zależności z ekspozycją na liczne czynniki środowiskowe – tzw. czynniki porfirynogenne. Prowadzą one do ujawnienia się choroby, która przebiega najczęściej pod postacią nagłego silnego bólu brzucha z towarzyszącymi zaburzeniami neuropsychiatrycznymi. Napad porfirii jest stanem zagrożenia życia wymagającym natychmiastowej hospitalizacji. Brak wiedzy na temat objawów tej choroby często prowadzi do mylnych rozpoznań i niewłaściwego leczenia, kończącego się laparotomią i okaleczeniem pacjenta. Jeszcze do niedawna leczenie napadu ostrej porfirii skupiało się wyłącznie na korekcji zaburzeń elektrolitowych, podaży leków przeciwbólowych, glukozy i heminy. Wprowadzenie do leczenia giwosyranu pozwoliło skutecznie obniżyć stężenia produktów pośrednich syntezy hemu, uniknąć napadów choroby i związanego z nimi cierpienia.

W leczeniu hipercholesterolemii wykorzystywane są metody niefarmakologiczne (włączana jest dieta z niską zawartością tłuszczów, zalecane jest zwiększenie aktywności fizycznej oraz redukcja masy ciała, gdy jest ona zbyt wysoka) oraz metody farmakologiczne. Złotym standardem w prowadzeniu farmakoterapii hipercholesterolemii jest zastosowanie inhibitorów reduktazy HMG-CoA, czyli statyn. Jedną z silnie działających statyn, obniżającą stężenie cholesterolu frakcji LDL o 46–55% i redukującą ryzyko sercowo-naczyniowe (CV) pacjenta, jest rosuwastatyna. W Polsce można korzystać z preparatów zawierających tę substancję czynną w dawkach: 5, 10, 15, 20, 30 oraz 40 mg leku w jednej tabletce. Jest ona zazwyczaj bardzo dobrze tolerowana przez pacjentów. W naszym kraju dostępne są także preparaty złożone zawierające rosuwastatynę i inne substancje czynne w jednej tabletce (rosuwastatynę i ezetymib, rosuwastatynę i kwas acetylosalicylowy, rosuwastatynę i walsartan oraz rosuwastatynę łącznie z indapamidem i perindoprilem). Prowadzenie terapii zaburzeń lipidowych z wykorzystaniem rosuwastatyny jest korzystne, ponieważ w znaczący, pozytywny sposób wpływa na profil lipidowy pacjenta i redukuje jego ryzyko CV.

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest schorzeniem występującym na całym świecie, dotyczy ponad jednej trzeciej populacji, zarówno dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Jego występowanie może być okresowe – czas pylenia drzew i traw, ale także przewlekłe – całoroczne oraz cechować się różnym nasileniem. Alergiczny nieżyt nosa niezależnie od okresu występowania i długości jego trwania przyczynia się w znaczny sposób do obniżenia jakości życia, a także może prowadzić do wystąpienia innych schorzeń układu oddechowego. Skuteczne leczenie alergicznego nieżytu nosa charakteryzuje znaczące łagodzenie objawów, łatwość stosowania leku oraz bezpieczeństwo terapii.

Uszkodzenie wątroby wiąże się z poważnymi konsekwencjami w funkcjonowaniu całego organizmu, dlatego niezwykle ważne jest zapobieganie im oraz łagodzenie ich skutków. Rośliny lecznicze odgrywają tu znaczącą rolę ze względu na ich działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i hepatoprotekcyjne. Stosowane mogą być w terapii problemów trawiennych wynikających z zaburzeń i niedostatecznego wydzielenia żółci, takich jak wzdęcia i zaparcia, na skutek stanów zapalnych wątroby, uszkodzeń polekowych i chemicznych oraz innych dolegliwości wątroby. Rośliny lecznicze mają w swoim składzie związki charakteryzujące się wysoką aktywnością przeciwutleniającą i przeciwrodnikową. 

Choroby sercowo-naczyniowe (CV) stanowią główną przyczynę zgonów w Polsce. Jednym z najważniejszych sposobów leczenia pacjentów z przewlekłymi zespołami wieńcowymi jest długoterminowe stosowanie przez nich kwasu acetylosalicylowego (ASA). Mechanizm działania tego leku polega na nieodwracalnym hamowaniu centrum katalitycznego cyklooksygenazy (COX) typu 1, a w mniejszym stopniu COX-2. Dzięki hamowaniu COX-1 w płytkach krwi nie powstaje tromboksan i zmniejsza się ich agregacja. W prewencji wtórnej schorzeń CV zalecane jest przewlekłe stosowanie ASA w niewielkiej dawce, 75–100 mg/dobę. Jednoczesne stosowanie inhibitora pompy protonowej zaleca się u pacjentów przyjmujących lek przeciwpłytkowy z wysokim ryzykiem krwawienia. W części przypadków ASA jest podawany łącznie z innym lekiem przeciwpłytkowym – inhibitorem P2Y12. Taka terapia jest wykorzystywana najczęściej przez rok u pacjentów po przebytym ostrym zespole wieńcowym lub przez 1/2 roku po planowym wykonaniu zabiegu stentowania naczyń wieńcowych.

Żurawina amerykańska (Vaccinium makrocarpon) i europejska (Vaccinium oxycoccus) są bogatym źródłem bioaktywnych związków, które powinna zawierać zdrowa dieta. Żurawina jest bogata w polifenole, takie jak kwasy fenolowe, antocyjany i flawonoidy o właściwościach przeciwutleniających. Jest jednym z niewielu owoców bogatych w proantocyjanidyny (PAC), z wiązaniami typu A. W artykule przedstawiono informacje na temat składu chemicznego żurawiny i jej korzystnego wpływu na zdrowie człowieka, w szczególności jej wpływu na infekcje dróg moczowych. Z całą pewnością jagody żurawiny powinny stanowić integralną część profilaktyki i zdrowego odżywiania się oraz być wykorzystane przy opracowywaniu nowej żywności funkcjonalnej i suplementów diety.

Bóle głowy należą do najczęstszych chorób układu nerwowego. Na świecie zaburzenia o charakterze bólów głowy dotyczą blisko 40% populacji. Ich występowanie wpływa na codzienne funkcjonowanie pacjentów. Ból głowy może mieć różne przyczyny, a ich leczenie obejmuje zastosowanie różnych substancji czynnych, m.in aspiryny, paracetamolu i kofeiny. Związki te mogą być stosowane jako preparaty proste lub zawierające połączenie tych składników. Są skuteczne w przypadku epizodycznych bólów głowy, w tym migreny i napięciowych bólów głowy.

Diklofenak nadal jest jednym z najczęściej stosowanych niesteroidowych leków przeciwzapalnych na polskim rynku. Ostatnie doniesienia skupiają się przede wszystkim na możliwości kojarzenia diklofenaku z witaminami z grupy B. Postulowany w przeszłości wpływ witamin z grupy B na pracę ośrodkowego układu nerwowego, w tym na powstawanie, transmisję i odczuwanie bólu, nadal jest przedmiotem wielu badań. Ich wyniki są obiecujące. Najistotniejszym ograniczeniem zastosowania wszystkich NLPZ jest ich potencjalna toksyczność sercowo-naczyniowa oraz zdarzenia ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego. Okazuje się, ze preparaty łączone wykazują zdecydowanie większą skuteczność w leczeniu bólu niż jakikolwiek lek stosowany w monoterapii. Celem nadrzędnym jest szybkie i trwałe łagodzenie dolegliwości bólowych zarówno o charakterze receptorowym, jak i neuropatycznym, przy możliwie najniższym ryzyku działań niepożądanych. Przewaga diklofenaku nad pozostałymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi wynika z wielopostaciowej dostępności leku, dobrej ceny oraz braku interakcji z lekami z pozostałych pięter drabiny analgetycznej. Wprowadzenie preparatów łączonych pozwoliło zredukować dawki diklofenaku do submaksymalnych, co istotnie przełożyło się na spadek częstości zdarzeń niepożądanych typowych dla NLPZ.

Przeziębienie jest uważane na ogół za niegroźną chorobę zakaźną górnych dróg oddechowych, z przeważnie łagodnymi objawami. Jedną z dolegliwości są podrażnienia i bóle gardła. Preparaty roślinne mogą być stosowane jako terapia lub jako uzupełniające samoleczenie. Wiele roślin wykorzystuje się od wieków w medycynie tradycyjnej jako leki łagodzące objawy infekcji górnych dróg oddechowych, np. kaszel i ból gardła, gorączkę czy zatkany nos. Preparaty roślinne mogą być podawane w postaci herbatek, ekstraktów do picia, do płukania lub stosowane w inhalacji. W artykule przedstawiono przykłady leków roślinnych pomocnych w leczeniu chorób przeziębieniowych, szczególnie łagodzących bóle gardła, takich jak koszyczek rumianku, ziele tymianku, kwiat lipy, korzeń lukrecji, występujące w nich olejki eteryczne, a także produkty pszczele.

Ludzki metapneumowirus – HMPV jest obecny na całym świecie, występuje sezonowo, podobnie jak inne wirusy powodujące objawy grypopodobne, które mogą występować jednocześnie w sezonie infekcyjnym. Wzorzec sezonowości został zakłócony przez ograniczenia związane z pandemią COVID-19. Aktualnie nie ma dowodów na nietypowy wzrost zakażeń HMPV wśród dzieci w Polsce i w Unii Europejskiej, wykraczający poza typowe oczekiwania sezonowe. Nie ma również szczepionki zapobiegającej HMPV ani konkretnej terapii przeciwwirusowej do leczenia infekcji HMPV. Leczenie jest wspomagające, ponieważ infekcja w większości przypadków ustępuje samoistnie.

Niespecyficzne bóle kręgosłupa są zaliczane do najczęstszych dolegliwości narządu ruchu i stanowią jedną z najczęstszych przyczyn zgłoszeń do lekarza rodzinnego. Słaba  korelacja  wyników badań obrazowych z niespecyficznymi  bólami kręgosłupa sprawia, że podstawą w diagnostyce obrazowej kręgosłupa są standardowe zdjęcia radiologiczne wykonywane w dwóch projekcjach (AP oraz bocznej), a coraz częściej kluczową rolę odgrywają zdjęcia na stojąco (w pełnym obciążeniu). Należy również zwrócić uwagę na schorzenia współwystępujące u pacjentów, takie jak choroby układu sercowo-naczyniowego (nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia), cukrzyca typu 2, alergie, depresja. Schorzenia współwystępujące mogą pogarszać jakość tkanek kręgosłupa i wpływać na percepcję bólu. Podstawą leczenia niespecyficznych bólów kręgosłupa jest farmakoterapia. Dobór farmakoterapii powinien być indywidualny. Niemniej jednak należy pamiętać, że samo stosowanie leków z uwagi na możliwe powikłania nie jest optymalnym sposobem terapii. Znaczenie ma również rehabilitacja, terapia manualna i psychoterapia. Do innych metod leczenia należy mezoterapia i pilates.

Ostatnio opublikowane, zaktualizowane wytyczne dwóch głównych towarzystw naukowych w Polsce w obszarze diagnostyki zaburzeń gospodarki lipidowej – Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej (PTDL) oraz Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego (PTL) – wprowadzają  kilka istotnych zmian w stosunku do wcześniejszych zaleceń z roku 2020. Zwracają szczególną uwagę na zależną od kumulacji bogatych w triglicerydy lipoprotein (chylomikrony i VLDL) oraz ich remnantów hipertriglicerydemię, wprowadzając nową jej klasyfikację, uwzględniającą ryzyko miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej. Ważną zmianą jest rekomendacja nowego sposobu wyliczania stężenia cholesterolu LDL, co przyczyni się do bardziej precyzyjnego określenia podstawowego celu terapii hipolipemizującej i dokładniejszego oszacowania stopnia ryzyka pacjenta.

W czasie jesienno-zimowym najczęściej diagnozuje się infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych – przeziębienie, grypa, zapalenie gardła, oskrzeli, zatok. W czasie infekcji zaleca się inhalacje z odpowiednio dobranych stężeń wody morskiej. Inhalacje powodują zmniejszenie obrzęku i stanu zapalnego błony śluzowej nosa i zatok oraz zwiększają aktywność układu śluzowo-rzęskowego nabłonka dróg oddechowych. Ponadto poprzez rozrzedzenie zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny wspomagają jej usuwanie i przyspieszają powrót pacjenta do zdrowia.

Długotrwały stres może być czynnikiem wywołującym i zaostrzającym wiele schorzeń, takich jak nadciśnienie tętnicze i cukrzyca, a także powodującym zaburzenia nastroju, lęk i depresję. Leki roślinne stanowią dobrą alternatywę w terapii stresu i napięcia nerwowego, szczególnie te z grupy adaptogenów. Przykładem jest Withania somnifera, znana również jako ashwagandha lub witania ospała, stosowana w ajurwedzie – tradycyjnej medycynie indyjskiej. W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost liczby doniesień na temat jej prozdrowotnych korzyści, a badania obejmują wiele aspektów zdrowia człowieka, w tym działanie neuroprotekcyjne, uspokajające i adaptogenne oraz wpływ na sen. Do grupy adaptogenów należy również P. incarnata – męczennica cielista stosowana jako tradycyjny ziołowy produkt leczniczy, który łagodzi objawy stresu psychicznego i ułatwia zasypianie, dostępny także jako suplement diety. Coraz większa liczba badań nad tymi surowcami zielarskimi wskazuje na ich potencjał jako cennych naturalnych środków w terapii stresu i napięcia nerwowego.