Diklofenak należy obecnie do jednych z najczęściej stosowanych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, co wynika z jego wysokiej skuteczności i precyzyjnie dobranej formuły. Dostępność diklofenaku w formie roztworu do wstrzykiwań, kapsułek, w tym o zmodyfikowanym uwalnianiu, czopków, żelów czy roztworu do płukania jamy ustnej poszerzyła jego zastosowanie w leczeniu wielu jednostek chorobowych, zwłaszcza w terapii miejscowej, co pozwala ograniczyć ryzyko działań niepożądanych, typowych dla leków z tej grupy. Diklofenak zasługuje na szczególną uwagę ze względu na unikatowy mechanizm działania oraz stosunkowo niskie ryzyko toksyczności narządowej w porównaniu do pozostałych NLPZ. Dodatkową zaletą diklofenaku jest możliwość kojarzenia z preparatami witaminowymi oraz brak interakcji z lekami przeciwbólowymi z pozostałych pięter drabiny analgetycznej. Ostatnie przeglądy systematyczne z metaanalizą wielu badań porównujących diklofenak z innymi lekami z grupy NLPZ skupiają się w pierwszej kolejności na bezpieczeństwie stosowanej farmakoterapii, która uzależniona jest przede wszystkim od dawki dobowej leku. Okazuje się, że przewlekłe stosowanie diklofenaku w dawkach submaksymalnych wiąże się z podobnym ryzykiem zawału serca czy udaru mózgu, ale mniejszym ryzykiem poważnych zdarzeń ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego w porównaniu z inhibitorami COX-2 i klasycznymi NLPZ.

Migrena znacząco wpływa na działalność zawodową i społeczną, dlatego skuteczne strategie leczenia i profilaktyki migreny mają kluczowe znaczenie w praktyce lekarskiej. Badania wykazały złożoność patomechanizmu migreny, na którą wpływają czynniki genetyczne, epigenetyczne i naczyniowe. W napadzie migreny wyróżniamy fazę niespecyficzną, aurę, ból głowy i fazę postdromalną. Wytyczne The International Classification of Headache Disorders pozwalają na postawienie diagnozy na podstawie obecności i czasu trwania aury oraz specyficznych objawów. Leki pierwszego rzutu obejmują paracetamol i NLPZ w przypadku migreny o nasileniu łagodnym do umiarkowanego, a w przypadku migreny o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego leczeniem podstawowym są tryptany. Łączenie tryptanów z NLPZ, np. sumatryptanu z naproksenem, zmniejsza częstotliwość i intensywność napadów. Preparat łączony pozwala na stosowanie mniejszych dawek, a co za tym idzie redukcję kosztów i zmniejszenie występowania skutków ubocznych leków. Profilaktyka obejmuje leki przeciwdrgawkowe, ß-blokery, blokery kanału wapniowego, leki przeciwdepresyjne, itp. Test ID-migraine pomaga w szybkiej diagnozie. Kiedy farmakoterapia zawodzi, należy rozważyć inwazyjne metody leczenia, takie jak zastrzyki z toksyny botulinowej, blokady zwoju skrzydłowo-podniebiennego i stymulację przezczaszkową. Zapobieganie migrenie jest często niemożliwe, dlatego konieczne jest skuteczne, doraźne leczenie. W tym celu połączenie tryptanu i NLPZ wydaje się być najlepsze.

Żelazo jest niezbędnym pierwiastkiem wchodzącym w skład hemoglobiny. To ważny składnik mioglobiny, kolagenu i wielu enzymów. W czasie ciąży zwiększa się ilość krwi. Kobieta ciężarna potrzebuje dodatkowego żelaza do prawidłowego wzrostu dziecka i łożyska, szczególnie w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Niski poziom żelaza w czasie ciąży może prowadzić do anemii, a ciężka niedokrwistość wiąże się z przedwczesnym porodem, niską masą urodzeniową i śmiertelnością niemowląt. Kobiety w ciąży potrzebują 27 mg żelaza dziennie (w porównaniu do 18 mg dla dorosłych kobiet w wieku od 19 do 50 lat, które nie spodziewają się dziecka). Najłatwiej przyswajalnymi źródłami żelaza w diecie (żelazo hemowe) są chude mięso, drób i ryby.

W zapobieganiu wystąpienia schorzeń układu stomatognatycznego, jak i w ich diagnostyce szczególną rolę mogą odgrywać lekarze rodzinni. Do zadań lekarza rodzinnego należy edukacja kobiet w ciąży, rodziców na temat sposobów zapobiegania próchnicy u dzieci, a także zwracanie uwagi w grupach wysokiego ryzyka, m.in. w grupie pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego, w tym z cukrzycą typu 2, na możliwość wystąpienia chorób przyzębia. Należy zwrócić uwagę na fakt, że wyleczenie choroby przyzębia korzystnie wpływa na profil lipidowy pacjentów z dyslipidemią. Lekarz rodzinny powinien brać czynny udział w diagnostyce różnicowej bólów i zawrotów głowy oraz edukować pacjentów w zakresie zapobiegania wystąpieniu dysfunkcji narządu żucia. W przypadku występowania objawów laryngologicznych i/lub okulistycznych u pacjenta o niewyjaśnionej przyczynie, a także zaburzeń ruchomości żuchwy, trzasków i/lub trzeszczenia w stawach skroniowo-żuchwowych pojawiających się w czasie ruchów żuchwy lub podawanych przez chorych w wywiadzie, bólach twarzy umiejscowionych w różnych okolicach, bólach głowy w okolicy skroni, czoła i/lub pod potylicą, lekarz rodzinny powinien wziąć pod uwagę występowanie dysfunkcji w obrębie narządu żucia. Istotną rolę w zapobieganiu chorobom układu stomatognatycznego powinno także odgrywać zachęcanie matek do karmienia piersią.

Firma AstraZeneca planuje wprowadzenia na rynek 20 nowych leków do 2030 r.: w obszarze onkologii, chorób sercowo-naczyniowych, oddechowych i rzadkich. Po 2030 r. spółka będzie nadal inwestować w innowacyjne technologie.

Wiktor Janicki, prezesa zarządu AstraZeneca Pharma Poland: AstraZeneca przeznacza corocznie około 25% swoich globalnych przychodów na opracowywanie nowych technologii, badania i rozwój. Koszt stworzenia nowego leku to około 2,6 mld dolarów, a sam proces badawczy zajmuje sześć do dziesięciu lat. Znaczące inwestycje, kompetentna kadra oraz skupienie się na innowacyjnych terapiach lekowych pozwalają firmie AstraZeneca współtworzyć przyszłość polskiego systemu ochrony zdrowia. Mamy ambicje poprawiać życie polskich pacjentów, wspierając dostęp do profilaktyki zdrowotnej i wczesnej diagnostyki, rozwijając badania kliniczne. W okresie 2020-2023 r. nakłady na działalność badawczo-rozwojową w Polsce przekroczyły 1,5 mld zło. Obecnie globalnie prowadzone są 182 projekty badawcze, na różnych etapach zaawansowania. Część z tych projektów zarządzana jest z Polski. To wyjątkowa szansa dla polskich pacjentów i polskiej nauki, a efekty tej pracy zobaczymy za kilka lat.

Polski Związek Innowacyjnych Firm Biotechnologii Medycznej BioInMed wskazuje na kluczowe problemy, z jakimi boryka się sektor biotechnologii medycznej w Polsce w kontekście środków unijnych na projekty B+R w ramach tzw.  ścieżki SMART Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG). Jednymi z podstawowych barier są ogromne opóźnienia w rozpatrywaniu wniosków i odwołań, przekładanie terminów konkursów, brak finansowania projektów, które mogą przynieść istotny postęp w medycynie i zaspokoić potrzeby zdrowotne pacjentów, a także niedostateczne zrozumienie specyfiki branży przez sektor publiczny.

– W pierwszych naborach ścieżki SMART w ramach FENG niemal wszystkie projekty firm biotechnologicznych, których celem było opracowanie oryginalnych cząsteczek i kandydatów na leki, zostały odrzucone. Negatywne oceny uzasadniane były tym, że projekty miały zakończyć się przeprowadzeniem potencjalnego leku przez jedną z faz badań klinicznych, a nie – jak chciałby oceniający – wprowadzeniem na rynek. Perspektywa unijnego finansowania to kilka lat, a rozwój nowego leku to… kilkanaście. Podejście wynika przede wszystkim z braku znajomości specyfiki sektorów zaawansowanych technologii i wadliwego skonstruowania kryteriów FENG, przyjętych przez poprzednią ekipę rządzącą – informuje Marta Winiarska, Prezes Polskiego Związku Innowacyjnych Firm Biotechnologii Medycznej BioInMed.

Prawie trzy czwarte pacjentów szpitali dobrze ocenia ich funkcjonowanie. Prawie połowa osób, które nie były hospitalizowane, ma o szpitalach złą opinię. Pacjenci najlepiej oceniają fachowość i zaangażowanie lekarzy oraz personelu medycznego, najgorzej – czas oczekiwania na planowaną operację czy zabieg. Takie są wyniki ogólnopolskiego sondażu przeprowadzonego przez Centrum Badania Opinii Społecznej (w styczniu, lutym i marcu 2024 r.) we współpracy z TUW Polskim Zakładem Ubezpieczeń Wzajemnych. Badania zostały zaprezentowane podczas III Ogólnopolskiego Kongresu dla Szpitali.

Badania objęły prawie 3100 osób. Niemal co piąta (17 %) była w ciągu ostatniego roku w szpitalu. Prawie dwie trzecie z nich (73%) „zdecydowanie dobrze” i „raczej dobrze” oceniło funkcjonowanie szpitali. W grupie badanych, którzy nie byli pacjentami szpitali, pozytywną opinię wyraziło 43%, negatywną – 47%.

Blisko 1/3 dorosłych Polaków choruje na nadciśnienie tętnicze, przy czym ponad 20% kobiet i 40% mężczyzn nie zdaje sobie z tego sprawy.  Problem nasila się wraz z wiekiem i po 64. r.ż. dotyczy już 2/3 mężczyzn i 80% kobiet. Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego nie jest trudne, ale to dopiero połowa sukcesu. Konieczne jest skuteczne leczenie.

– Nadciśnienie tętnicze przez długie lata i dekady może przebiegać bezobjawowo lub dawać objawy tak niecharakterystyczne, że zostaną zlekceważone przez pacjenta. Niestety im dłużej taki stan trwa, tym większe spustoszenie w organizmie jest w stanie zrobić. Niekontrolowane NT leży u podstaw wielu chorób przewlekłych, które – gdy się rozwiną – znacznie ograniczają jakość życia i skracają jego długość. Należą do nich np. miażdżyca, niewydolność serca, migotanie przedsionków oraz niewydolność nerek. Leczenie tych chrób jest dla pacjenta uciążliwe, wymaga częstych hospitalizacji, leczenia interwencyjnego, a w przypadku niewydolności nerek może prowadzić do dializoterapii – przestrzega dr n. med. Tomasz Deptuch, kardiolog American Heart of Poland.

Celiakia to przewlekła autoimmunologiczna, ogólnoustrojowa choroba o podłożu genetycznym, w której wskutek spożywania glutenu dochodzi do nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego i w efekcie uszkodzenia kosmków jelita cienkiego. – W celiakii w wyniku reakcji organizmu na gluten dochodzi do immunologicznego zniszczenia kosmków jelitowych odpowiedzialnych za wchłanianie – mówi dr hab. n med. prof. WUM Piotr Dziechciarz, przewodniczący Sekcji Celiakalnej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. – W konsekwencji dochodzi do zaburzeń wchłaniania składników odżywczych i różnorodnych objawów klinicznych.

16 maja w Polsce obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Celiakii. To okazja by podnieść świadomość i okazać wsparcie osobom zmagającym się z tym schorzeniem. – Wbrew powszechnej opinii dieta bezglutenowa to nie dieta odchudzająca, fanaberia czy modny styl życia. Ścisła dieta bez glutenu do końca życia to aktualnie jedyna możliwa forma leczenia celiakii. Brak wiedzy społecznej na temat objawów i konsekwencji celiakii powoduje, że pacjenci będący na diecie bezglutenowej traktowani są jak osoby, które na swoją dietę zdecydowały się z wyboru. Tymczasem dla celiaków nie jest to wybór, a konieczność i to na całe życie. Czas by świadomość społeczna na temat celiakii wzrosła – zwraca uwagę Małgorzata Źródlak, prezes Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.

Nadciśnienie tętnicze jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych czynników zwiększających ryzyko wielu chorób: udaru mózgu, zawału mięśnia sercowego, niewydolności serca, przewlekłej niewydolności nerek, a także zaburzeń potencji. Niestety często zdarza się, że nadciśnienie tętnicze nie daje żadnych objawów. Dlatego zaleca się regularne mierzenie ciśnienia krwi nie tylko pacjentom z nadciśnieniem tętniczym. Pomiar ciśnienia jest zalecany również osobom obciążonym schorzeniami kardiologicznymi lub chorobami nerek, chorym na cukrzycę oraz osobom powyżej 55. r.ż., otyłym i z nadwagą, ale również osobom zdrowym (przynajmniej raz w roku). Jak podkreśla dr hab. n. med. Adam Janas, kardiolog Grupa American Heart of Poland, dokładność pomiaru ciśnienia krwi jest kluczowa, ponieważ nawet drobne odchylenia o 2 mm Hg mogą być decydujące dla podejmowania decyzji o konieczności rozpoczęcia terapii farmakologicznej.

O czym powinno się pamiętać podczas pomiarów?

Każdego roku w Polsce rozpoznaje się ok. 3,5 tys. przypadków raka jajnika. Choroba najczęściej dotyka kobiet w wieku pomenopauzalnym, choć potrafi też zaskoczyć młode osoby na różnym etapie życia zawodowego i rodzinnego. Stowarzyszenie na Rzecz Walki z Rakiem Jajnika Niebieski Motyl  apeluje do decydentów o pilne zakończenie prac nad włączeniem do koszyka świadczeń gwarantowanych świadczeń z zakresu diagnostyki molekularnej w kierunku raka jajnika. Proces zainicjowany przez ekspertów i środowiska pacjentów w 2022 r. wciąż nie doczekał się finalizacji.

– Nowoczesne terapie onkologiczne bazują na personalizacji leczenia. Bez najnowocześniejszych badań genetycznych nie jesteśmy w stanie dostosować terapii do indywidualnych potrzeb pacjentów, a tym samym zapewnić im optymalnego leczenia – mówi dr Andrzej Tysarowski, prezes Polskiej Koalicji Medycyny Personalizowanej. – Badania z zakresu diagnostyki molekularnej pozwalają na identyfikację specyficznych zmian genetycznych w nowotworach, umożliwiając wybór najskuteczniejszych terapii celowanych. Są bardzo istotne zarówno w planowaniu leczenia pacjentek ze świeżo rozpoznanym nowotworem, jak i tych z nawrotem choroby.