Minione dekady przyniosły znaczący postęp w badaniach medycznych kontrowersyjnych zagadnień dotyczących rozwoju i dymorfizmu płci oraz neurobiologii ludzkich zachowań, takich jak tożsamość płci. Niedawne usunięcie niezgodności płci (gender incongruence) z zapisu chorób psychicznych z rejestru ICD-11 WHO jest istotnym etapem w ewolucji paradygmatu medycznego dysforii płci. Termin „zaburzenie tożsamości płci” w DSM-5 został w 2013 r. zastąpiony terminem „dysforia płci” (stan niepokoju lub uogólnionego niezadowolenia), który koncentruje się raczej na cierpieniu, niż na samej odmianie płci. W pierwszej części medycznych aspektów dysforii płci przedstawiamy terminologię medyczną i zarys historyczny tematu.

„Placówki medyczne – głównie te mniejsze przychodnie i pojedyncze gabinety wdrożenie elektronicznej dokumentacji medycznej zostawiają na ostatnią chwilę. Z naszych obserwacji wnioskujemy, iż wynika to z kilku czynników – po pierwsze ze strachu przed cyfrowymi rozwiązaniami, po drugie z nieznajomości firm zajmujących się świadczeniem usług związanych z elektroniczną dokumentacją medyczną, po trzecie z niesłusznej obawy przed ogromnymi kosztami. E-zdrowie to jednak nieodwracalny proces, dzięki któremu digitalizacja służby zdrowia staje się faktem” – komentuje Rafał Piszczek, ekspert firmy Medfile® – Elektroniczna Dokumentacja Medyczna.

Niedokrwistość u kobiet w okresie połogu stanowi istotny i częsty problem w praktyce klinicznej, prowadząc do wielu krótko- i długoterminowych negatywnych skutków zarówno dla matki, jak i dla noworodka. Główną przyczyną niedokrwistości poporodowej jest niedokrwistość przedporodowa w połączeniu z ostrą niedokrwistością pokrwotoczną. U zdrowych kobiet po niepowikłanym porodzie częstość występowania niedokrwistości w pierwszym tygodniu wynosi 14% u suplementujących żelazo i 24% u kobiet bez suplementacji, co potwierdza, iż odpowiednia profilaktyka opierająca się na suplementacji preparatów żelaza przyczynia się do redukcji ryzyka wystąpienia anemii poporodowej.

Układ moczowy stanowi częstą lokalizację zakażeń u dzieci. Celem wykonania badań obrazowych jest poszukiwanie nieprawidłowości, które będą predysponowały do wystąpienia określonych objawów chorobowych. Ultrasonografia z uwagi na dużą dostępność i brak narażenia na promieniowanie jonizujące jest najczęściej stosowaną metodą obrazowania. Badania radiologiczne prowadzone przy udziale promieni rentgenowskich, m.in. cystografia mikcyjna, pielografia, tomografia komputerowa, powinny być wykonywane jedynie w uzasadnionych przypadkach. Rezonans magnetyczny znajduje coraz większe zastosowanie diagnostyczne u dzieci, jednak zwykle wiąże się z koniecznością przeprowadzenia badania w narkozie. Praca ma na celu dokonanie przeglądu metod obrazowania układu moczowego u dzieci, a także zwrócenie uwagi na wskazania i przeciwwskazania do wykonania poszczególnych badań.

Infekcje pierwotniakami są znaczącym problemem zdrowotnym i ekonomicznym, zwłaszcza w krajach tropikalnych. Niektóre z nich, takie jak toksoplazmoza, która może być niebezpieczna dla osób z obniżoną odpornością i powodować uszkodzenie płodu, oraz rzęsistkowica – powszechna choroba przenoszona drogą płciową, występują na całym świecie, także w Polsce. Leiszmanioza jest szeroko rozpowszechniona m.in. w krajach basenu Morza Śródziemnego, częstego kierunku turystycznego. Pełzak czerwonki wywołujący pełzakowicę to problem głównie krajów tropikalnych, gdzie jest przyczyną znacznej śmiertelności. Infekcje pierwotniakami powinny być uwzględnione w diagnostyce różnicowej chorób skóry, zwłaszcza u osób podróżujących z krajów rozwijających się oraz u osób z obniżoną odpornością. Znajomość objawów, obszarów występowania chorób oraz dodatkowe badania diagnostyczne są kluczowe dla właściwego rozpoznania. W tej pracy opisano skórne objawy wybranych chorób wywołanych przez pierwotniaki oraz metody ich diagnostyki i leczenia.

Jednokomórkowe, drożdżopodobne grzyby z grupy non-albicans Candida są coraz częściej identyfikowane jako czynniki etiologiczne zakażeń grzybiczych. Candida glabrata jest jednym z najważniejszych drożdżaków tej grupy. W wyniku rozwoju nowoczesnych metod biologii molekularnej okazało się, że C. glabrata nie jest jednorodny i stanowi kompleks kilku blisko spokrewnionych gatunków. Obecnie zalicza się do niego C. glabrata sensu stricto oraz nowe gatunki – C. bracarensis i C. nivariensis. Gatunki te powszechnie określa się mianem C. glabrata sensu lato lub C. glabrata kompleks. Nowe gatunki w kompleksie C. glabrata mogą być bardziej oporne na leki przeciwgrzybicze niż C. glabrata s. s. W artykule przedstawiono aktualną wiedzę na temat występowania, diagnostyki i możliwości terapeutycznych zakażeń wywoływanych przez C. glabrata kompleks.

Stany zapalne jamy ustnej i gardła stanowią jedną z najczęstszych dolegliwości pacjentów. Najczęściej powodowane są przez wirusy, a leczenie jest głównie objawowe. Nowością jest zastosowanie antyseptyków, m.in. oktenidyny, celem leczenia wspomagającego stanów zapalnych jamy ustnej i gardła. Oktenidyna jest uznanym antyseptykiem o silnym, miejscowym działaniu przeciwdrobnoustrojowym, nie indukuje lekooporności. Skuteczna eliminacja patogenów sprawi, że pacjenci szybciej wrócą do zdrowia, a jednocześnie doprowadzi do zmniejszenia bezpodstawnego stosowania antybiotyków.

Zaburzenia połykania są objawem, z którym chorzy coraz częściej zgłaszają się do specjalistów. Szacuje się, że u ok. 7% populacji występuje dysfagia ustno-gardłowa, a jej odsetek rośnie wraz z wiekiem. Powyżej 60. r.ż. sięga nawet 33%-40% populacji. Europejskie Towarzystwo Zaburzeń Połykania (ESSD) podaje, że w 2012 r. w Europie było 30 mln osób powyżej 65. r.ż. z dysfagią ustno-gardłową.

Przewlekła niewydolność żylna jest ważnym problemem zdrowotnym, jej objawy ma prawie połowa dorosłych Polaków. Istotą przewlekłej niewydolności żylnej jest nadciśnienie żylne powstające na skutek zaburzenia czynności układu żylnego kończyn dolnych. Różnorodne objawy skórne, będące częścią obrazu klinicznego, pozwalają postawić właściwe rozpoznanie i wdrożyć odpowiednie leczenie. W artykule omówiono obraz kliniczny przewlekłej choroby żylnej oraz leczenie zachowawcze z zastosowaniem farmakoterapii, fizykoterapii i edukacji pacjenta.

W leczeniu bólu ostrego stosowane są leki z różnych grup przeciwbólowych: NLPZ, paracetamol, opioidy. Istotny jest wybór leku dla poszczególnych przypadków oraz zastosowanie monoterapii lub terapii skojarzonej. Istotą terapii skojarzonej jest zwiększenie działania analgetycznego (addycja lub synergizm). Terapia skojarzona pozwala na zmniejszenie dawek leku oraz obniżenie występowania działań niepożądanych. W artykule przedstawiono charakterystykę wybranych leków przeciwbólowych.

Suplementy diety, zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia, są definiowane jako środki spożywcze, których celem jest uzupełnienie normalnej diety, będące skoncentrowanymi źródłami witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, z wyłączeniem substancji wykazujących właściwości lecznicze. Rynek suplementów diety rozwija się dynamicznie w tempie ok. 8% w skali roku,

a estymacje prognozują przekroczenie 5 mld zł w roku 2020 r. Konsumenci SD najczęściej sięgają po nie w celu wzmocnienia swojego organizmu oraz zwiększenia odporności organizmu na infekcje. Popularność SD zwiększa łatwa dostępność oraz wszechobecna reklama.

Układ moczowy stanowi częstą lokalizację zakażeń u dzieci. Celem wykonania badań obrazowych jest poszukiwanie nieprawidłowości, które będą predysponowały do wystąpienia określonych objawów chorobowych. Ultrasonografia z uwagi na dużą dostępność i brak narażenia na promieniowanie jonizujące jest najczęściej stosowaną metodą obrazowania. Badania radiologiczne prowadzone przy udziale promieni rentgenowskich, m.in. cystografia mikcyjna, pielografia, tomografia komputerowa, powinny być wykonywane jedynie w uzasadnionych przypadkach. Rezonans magnetyczny znajduje coraz większe zastosowanie diagnostyczne u dzieci, jednak zwykle wiąże się z koniecznością przeprowadzenia badania w narkozie. Praca ma na celu dokonanie przeglądu metod obrazowania układu moczowego u dzieci, a także zwrócenie uwagi na wskazania i przeciwwskazania do wykonania poszczególnych badań.

Padaczka jest przewlekłym schorzeniem ośrodkowego układu nerwowego (OUN), którego głównym objawem są nawracające napady padaczkowe. Napady padaczkowe dzielimy na częściowe (ogniskowe), ograniczające się do określonego obszaru w mózgu, oraz uogólnione, w których wyładowania bioelektryczne obejmują obie półkule. Właściwe rozpoznanie typu napadów padaczkowych lub określonego zespołu padaczkowego warunkuje skuteczność terapii. Leki stosowane w leczeniu epilepsji dobiera się na podstawie rodzaju napadów padaczkowych występujących u danego pacjenta. W niniejszym artykule przedstawiono klasyfikację napadów padaczkowych, podział substancji leczniczych stosowanych w omawianej jednostce chorobowej, ze szczególnym uwzględnieniem kwasu walproinowego, będącego lekiem pierwszego rzutu w napadach padaczkowych zarówno częściowych, jak i uogólnionych. Scharakteryzowano właściwości, mechanizm działania, a także efekty uboczne i interakcje kwasu walproinowego oraz jego soli, tj. walproinianu sodu i magnezu, z innymi lekami przeciwpadaczkowymi.

Insulinooporność jest stanem upośledzonej wrażliwości tkanek na insulinę, prowadzącym do wielu innych zaburzeń metabolicznych. Nieprawidłowości te, zależnie od osobniczych predyspozycji, mogą prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2, przyspieszonej miażdżycy, nadciśnienia tętniczego lub zespołu policystycznych jajników. W praktyce klinicznej, głównie z powodu braku wystandaryzowanych kryteriów rozpoznania insulinooporności opartych na stężeniu insuliny, właściwe wydaje się stosowanie w diagnostyce zastępczych wykładników insulinooporności. Optymalna masa ciała, umiarkowana aktywność fizyczna to główne metody leczenia niefarmakologicznego, pozwalające na poprawę wrażliwości tkanek na insulinę. W wielu przypadkach insulinooporności wdrożenie metforminy jako uzupełniającego leczenia może być korzystne.