Minione dekady przyniosły znaczący postęp w badaniach medycznych kontrowersyjnych zagadnień dotyczących rozwoju i dymorfizmu płci oraz neurobiologii ludzkich zachowań, takich jak tożsamość płci. Niedawne usunięcie niezgodności płci (gender incongruence) z zapisu chorób psychicznych z rejestru ICD-11 WHO jest istotnym etapem w ewolucji paradygmatu medycznego dysforii płci. Termin „zaburzenie tożsamości płci” w DSM-5 został w 2013 r. zastąpiony terminem „dysforia płci” (stan niepokoju lub uogólnionego niezadowolenia), który koncentruje się raczej na cierpieniu, niż na samej odmianie płci. W pierwszej części medycznych aspektów dysforii płci przedstawiamy terminologię medyczną i zarys historyczny tematu.

W lipcu 2018 r. po długich debatach z rejestru chorób psychicznych, jaki widnieje w oficjalnym spisie jednostek chorobowych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), został usunięty zapis odmiennej orientacji płci. Zmianę decyzji w dużej mierze spowodowały nowe dane i odkrycia medyczne, zebrane na przełomie ostatniego ćwierćwiecza. Inaczej mówiąc, dokonał się postęp w medycynie, który doprowadził do zmiany paradygmatu medycznego. Warto przyjrzeć się głębiej faktom i argumentacji wykluczającej dysforię płci z kategorii chorób psychicznych. Uczyńmy fakt zmiany zapisu w WHO punktem wyjścia dla przeglądu aktualnych danych medycznych dotyczących dysforii płci. Warto zapoznać się z rozmiarem prac naukowych poświęconych płci: w internetowej bazie danych Pub-Med liczba publikacji widniejących pod hasłem gender/płeć przekracza 100 tys. W zależności od podanego słowa-klucza, na hasło gender variance pojawia się 39 tys. publikacji, na hasło homosexuality – 28 tys. publikacji, transgender – 5 tys. prac, „LGBT” – 1700 prac, gender incongruence – 1200 publikacji, gender-dysphoria – 1100 prac.

Jako istoty biologiczne jesteśmy wyposażeni w dwa potężne instynkty: aby przetrwać jako jednostka i aby przetrwać jako gatunek. Mamy płeć anatomiczną i świadomość płci. Płeć człowieka i psychiczna świadomość posiadania płci może być i jak najbardziej jest przedmiotem badań naukowych.