Skuteczność berberyny w wybranych chorobach metabolicznych

2025-11-05 Artykuł

Skuteczność berberyny w wybranych chorobach metabolicznych

Berberyna to naturalny alkaloid izochinolinowy o szerokim spektrum aktywności farmakologicznej, stosowany od wieków w tradycyjnej medycynie chińskiej i ajurwedzie. Współczesne badania potwierdziły jej właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, a także działanie hipoglikemizujące i obniżające poziom cholesterolu. Ponadto berberyna wpływa na poprawę profilu lipidowego, wspiera redukcję masy ciała, wykazuje działanie hepatoprotekcyjne i hipourykemiczne. Niniejszy przegląd stanowi aktualne podsumowanie przekroju farmakologicznego berberyny, eksperymentów na modelach zwierzęcych, badań klinicznych oraz wykorzystania w terapii niektórych chorób metabolicznych, w tym cukrzycy typu 2, otyłości, niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby, hiperlipidemii i dny moczanowej.

BBR jest naturalnym alkaloidem izochinolinowym występującym w liściach, łodygach, kłączach i korzeniach przedstawicieli rodziny Annonaceae, Menispermaceae, Papaveraceae, Berberidaceae, Ranunculaceae i Rutaceae. Jej bogatym źródłem są przede wszystkim korzenie i łodygi roślin z rodziny Berberidaceae, w tym Berberis aristata, Berberis petiolaris, Berberis vulgaris, Berberis liceum. Obfituje w nią także: Tinospora cordifolia, Argemone mexicana, Hydrastis canadensis, Coptis chinensis, Coptis teeta, Mahonia aquifolium i Xanthorhiza simplicissima.

Czytaj pełny tekst

Autor: dr n. farm. Wiesława Lewgowd , prof. dr hab. n. farm. Andrzej Stańczak

Data publikacji: 2025-11-05

Źródło: "Gabinet Prywatny" nr 05/2025

Słowa kluczowe: berberyna, cukrzyca typu 2, hiperlipidemia, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, dna moczanowa

DOI: 10.57591/GP.202505.03

1. Singh IP, Mahajan S. Berberine and its derivatives: a patent review (2009–2012). Expert Opin Ther Pat. 2013;23(2):215-231. doi: 10.1517/13543776.2013.746314.

2. Phogat A, Singh J, Malik V. Pharmacological effects of berberine – A Chinese medicine, against xenobiotics toxicity. PRMCM. 2024;13:100507. doi: 10.1016/j.prmcm.2024.100507. Dostępny w Internecie: https://www.researchgate.net/publication/384160998_Pharmacological_effects_of_Berberine_-_a_Chinese_

medicine_against_xenobiotics_toxicity. Dostęp 2025.05.18.

3. Gaba S, Saini A, Singh G, Monga V. An insight into the medicinal attributes of berberine derivatives: A review. Bioorg Med Chem. 2021;38:116143. doi: 10.1016/j.bmc.2021.116143. Dostępny w Internecie: https://europepmc.org/article/med/33848698. Dostęp 2025.05.18.

4. Ai X, Yu P, Peng L, Luo L, Liu J, Li S, et al. Berberine: A review of its pharmacokinetics properties and therapeutic potentials in diverse vascular diseases. Front Pharmacol. 2021;12:762654. doi:10.3389/fphar.2021.762654. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8964367/. Dostęp 2025.05.18.

5. Galvez EM, Perez M, Domingo P, Nuñez D, Cebolla VL, Matt M, Pardo J. Pharmacological/biological effects of berberine. Springer-Verlag Berlin Heidelberg. 2013;1(182):1-28. doi:10.1007/978-3-642-22144- 6_182. Dostępny w Internecie: https://www.researchgate.net/publication/ 257945785_PharmacologicalBiological_Effects_of_Berberine. Dostęp 2025.05.22.

6. Liu CS, Zheng YR, Zhang YF, Long XY. Research progress on berberine with a special focus on its oral bioavailability. Fitoterapia. 2016;109:274-282. doi: 10.1016/j.fitote.2016.02.001. Dostępny w Internecie: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0367326X1630017X?via-%3Dihub. Dostęp 2025.05.16.

7. Han Y, Xiang Y, Shi Y, Tang X, Pan L, Gao J, et al. Pharmacokinetics and pharmacological activities of berberine in diabetes mellitus treatment. Evid Based Complement Alternat Med. 2021;9987097.

doi: 10.1155/2021/9987097. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8405293/. Dostęp 2025.05.22.

8. Feng R, Shou JW, Zhao ZX, He CY, Ma C, Huang M, et al. Transforming berberine into its intestine-absorbable form by the gut microbiota. Sci Rep. 2015;5:12155. doi: 10.1038/srep12155. Dostępny w Internecie: https:// www.nature.com/articles/srep12155. Dostęp 2025.05.27.

9. Dong C, Yu J, Yang Y, Zhang F, Su W, Fan Q, et al. Berberine, a potential prebiotic to indirectly promote Akkermansia growth through stimulating gut mucin secretion. Biomed Pharmacother. 2021;139:111595. doi:10.1016/j. biopha.2021.111595.

10. Tabatabaei S, Ghadim H, Alaei S, Abdolvand F, Mazaheri H, Shamsi F, et al. The association between the health of the intestines and the human body with Akkermansia muciniphila. The Microbe. 2025;7:100352.

doi: https://doi.org/10.1016/j.microb.2025.100352.

11. Tan XS, Ma JY, Feng R, Ma C, Chen WJ, Sun YP, et al. Tissue distribution of berberine and its metabolites after oral administration in rats. PLoS One. 2013;8(10):e77969. doi: 10.1371/journal.pone.0077969. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3815028/. Dostęp 2025.05.25.

12. Kumar A, Ekavali, Chopra K, Mukherjee M, Pottabathini R, Dhull D. Current knowledge and pharmacological profile of berberine: An update. Eur J Pharmacol. 2015;761:288-297. doi: 10.1016/j.ejphar.2015.05.068.

13. Feng X, Wang K, Cao S, Ding L, Qiu F. Pharmacokinetics and excretion of berberine and its nine metabolites in rats. Front Pharmacol. 2020;11:594852. doi: 10.3389/fphar.2020.594852. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7874128/. Dostęp 2025.06.03.

14. Berberine: overview, uses, side effects, precautions, interactions, dosing and reviews. 2025. Dostępny w Internecie: https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1126/berberine. Dostęp 2025.04.30.

15. Feng P, Zhao L, Guo F, Zhang B, Fang L, Zhan G, et al. The enhancement of cardiotoxicity that results from inhibiton of CYP 3A4 activity and hERG channel by berberine in combination with statins. Chem Biol Interact. 2018;293:115-123. doi: 10.1016/j.cbi.2018.07.022.

16. Chan E. Displacement of bilirubin from albumin by berberine. Biol Neonate. 1993;63(4):201-208. doi: 10.1159/000243932.

17. Li G, Zhao M, Zhao L. The drug interaction potential of berberine hydrochloride when co-administered with simvastatin, fenofibrate, gemfibrozil, metformin, glimepiride, nateglinide, pioglitazone and sitagliptin in beagles. Arab J Chem. 2022;15(2):103562. doi.org/10.1016/j.arabjc.2021.103562. Dostęp w Internecie: https://www.researchgate.net/publication/356179098_The_drug_interaction_potential_of_berberine_hydrochloride_when_co administered_with_simvastatin_fenofibrate_gemfibrozil_metformin_glimepiride_nateglinide_pioglitazone_and_sitagliptin_in_beagles. Dostęp 2025.05.18.

18. Rad SZK, Rameshrad M, Hosseinzadeh H. Toxicology effects of Berberis vulgaris (barberry) and its active constituent, berberine: a review. Iran J Basic Med Sci. 2017;20(5):516-529. doi: 10.22038/IJBMS.2017.8676. Dostęp w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5478780/pdf/IJBMS-20-516.pdf. Dostęp 2025.05.26.

19. Leyva-Peralta MA, Robles-Zepeda RE, Razo-Hernández RS, Berber L, Lara KO, Ruiz-Bustos E, et al. Berberine as source of antiproliferative hybrid compounds: in vitro antiproliferative activity and quantitative structure-activity relationship. Anticancer Agents Med Chem. 2019;19(15):1820-1834. doi: 10.2174/1871520619666190503121820.

20. Singh S, Pathak N, Fatima E, Negi AS. Plant isoquinoline alkaloids: Advances in the chemistry and biology of berberine. Eur J Med Chem. 2021;226:113839. doi: 10.1016/j.ejmech.2021.113839.

21. Cui HX, Hu YN, Li JW, Yuan K, Guo Y. Preparation and evaluation of antidiabetic agents of berberine organic acid salts for enhancing the bioavailability. Molecules. 2018;24(1):103. doi: 10.3390/molecules24010103. Dostępne w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6337101/. Dostęp 2025.05.14.

22. Yu F, Li Y, Chen Q, He Y, Wang H, Yang L, et al. Monodisperse microparticles loaded with the self-assembled berberine-phospholipid complex-based phytosomes for improving oral bioavailability and enhancing hypoglycemic efficiency. Eur J Pharm Biopharm. 2016;103:136-148. doi: 10.1016/j.ejpb.2016.03.019.

23. Cao-Luu N, Luong-Huynh V, Nguyen-Thi B, Nguyen T, Dang H, Mac C, et al. Co-encapsulation of berberine and piperine in coaxial electrosprayed chitosan nanoparticles for sustained release and improved berberine bioavailability. Chem. Pap. 2024;78(7):4211-23. doi: 10.21203/rs.3.rs-3302803/v1. Dostępny w Internecie: file:///C:/Users/wlewg/Downloads/Co-encapsulation_of_berberine_and_piperine_in_coax-1.pdf. Dostęp 2025.05.14.

24. Yin J, Xing H, Ye J. Efficacy of berberine in patients with type 2 diabetes mellitus. Metabolism. 2008;57(5):712-717. doi: 10.1016/j.metabol.2008.01.013. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/ articles/PMC2410097/pdf/nihms49995.pdf. Dostęp 2025.05.29.

25. Zhang H, Wei J, Xue R, Wu JD, Zhao W, Wang ZZ, et al. Berberine lowers blood glucose in type 2 diabetes mellitus patients through increasing insulin receptor expression. Metabolism. 2010;59(2):285-292.

doi: 10.1016/j.metabol.2009.07.029. Dostępny w Internecie: https://www.metabolismjournal.com/article/S0026-0495(09)00316-3/fulltext. Dostęp 2025.06.12.

26. Kong WJ, Zhang H, Song DQ, Xue R, Zhao W, Wei J, et al. Berberine reduces insulin resistance through protein kinase C-dependent up-regulation of insulin receptor expression. Metabolism. 2009;58(1):109-119.

doi: 10.1016/j.metabol.2008.08.013. Dostępny w Internecie: https://www.metabolismjournal.com/article/S0026-0495(08)00327-2/fulltext. Dostęp 2025.06 17.

27. Yu Y, Liu L, Wang X, Liu X, Xie L, Wang G. Modulation of glucagon-like peptide-1 release by berberine: in vivo and in vitro studies. Biochem Pharmacol. 2010;79(7):1000-1006. doi: 10.1016/j.bcp.2009.11.017.

28. Gao N, Zhao TY, Li XJ. The protective effect of berberine on β-cell lipoapoptosis. J Endocrinol Invest. 2011;34(2):124-130. doi: 10.1007/BF03347042.

29. Xiao Y, Xu M, Alimujiang M, Bao Y, Wei L, Yin J. Bidirectional regulation of adenosine 5′-monophosphate-activated protein kinase activity by berberine and metformin in response to changes in ambient glucose concentration. J Cell Biochem. 2018;119(12):9910–9920. doi: 10.1002/jcb.27312. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6282525/pdf/JCB-119-9910.pdf. Dostęp 2025.06.21.

30. Shan Y, Zhang S, Gao B, Liang S, Zhang H, Yu X, et al. Adipose tissue SIRT1 regulates insulin sensitizing and anti-inflammatory effects of berberine. Front Pharmacol. 2020;11:591227. doi: 10.3389/fphar.2020.591227. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7774030/pdf/fphar-11-591227.pdf. Dostęp 2025.06.19.

31. Wang Y, Yi X, Ghanam K, Zhang S, Zhao T, Zhu X. Berberine decreases cholesterol levels in rats through multiple mechanisms, including inhibition of cholesterol absorption. Metabolism. 2014;63(9):1167-1177. doi:10.1016/j.metabol.2014.05.013.

32. Kong W, Wei J, Abidi P, Lin M, Inaba S, Li C, et al. Berberine is a novel cholesterol-lowering drug working through a unique mechanism distinct from statins. Nat Med. 2005;10(12):1344-1351. doi:10.1038/nm1135. Dostępny w Internecie: https://www.researchgate.net/publication/8188739_Berberine_is_a_Novel_Cholesterol-Lowering_Drug_Working_Through_a_Unique_Mechanism_Distinct_from_Stains. Dostęp 2025.06.12.

33. Xu X, Yi H, Wu J, Kuang T, Zhang J, Li Q, et al. Therapeutic effect of berberine on metabolic diseases: Both pharmacological data and clinical evidence. Biomed Pharmacother. 2021;133(4):110984. doi:10.1016/j.biopha.2020.110984. Dostęp w Internecie: https://www.researchgate.net/publication/347767104_Therapeutic_effect_of_berberine_on_metabolic_diseases_Both_pharmacological_data_and_clinical_evidence. Dostęp 2025.05.29.

34. Li K, Yao W, Zheng X, Liao K. Berberine promotes the development of atherosclerosis and foam cell formation by inducing scavenger receptor. A expression in macrophage. Cell Res. 2009;19(8):1006-1017.

35. Huang C, Zhang Y, Gong Z, Sheng X, Li Z, Zhang W, et al. Berberine inhibits 3T3-L1 adipocyte differentiation through the PPARγ pathway. Biochem Biophys Res Commun. 2006;348(2):571-578. doi.org/10.1016/j. bbrc.2006.07.095.

36. Zhang Z, Zhang H, Li B, Meng X, Wang J, Zhang Y, et al. Berberine activates thermogenesis in white and brown adipose tissue. Nat Commun. 2014;5:5493. doi: 10.1038/ncomms6493 Dostępny w Internecie: file:///C:/Users/wlewg/Downloads/ncomms6493.pdf. Dostęp 2025.06.11.

37. Hu Y, Ehli EA, Kittelsrud J, Ronan PJ, Munger K, Downey T, et al. Lipid-lowering effect of berberine in human subjects and rats. Phytomedicine. 2012;19(10):861-867. doi: 10.1016/j.phymed.2012.05.009.

38. Yang J, Yin J, Gao H, Xu L, Wang Y, Li M. et al. Berberine improves insulin sensitivity by inhibiting fat store and adjusting adipokines profile in human preadipocytes and metabolic syndrome patients. Evid Based Complement Alternat Med. 2012;2012:363845. doi: 10.1155/2012/363845. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3310165/. Dostęp 2025.06.02.

39. Wu L, Xia M, Duan Y, Zhang L, Jiang H, Hu X, et al. Berberine promotes the recruitment and activation of brown adipose tissue in mice and humans. Cell Death Dis. 2019;10(6):468. doi: 10.1038/s41419-019-1706-y. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6565685/. Dostęp 2025.06.07.

40. Zhang Z, Li B, Meng X, Yao S, Jin L, Yang J, et al. Berberine prevents progression from hepatic steatosis to steatohepatitis and fibrosis by reducing endoplasmic reticulum stress. Sci Rep. 2016;6:20848. doi: 10.1038/ srep20848. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4746620/pdf/srep20848.pdf. Dostęp 2025.06.21.

41. Zhang YP, Deng YJ, Tang KR, Chen RS, Liang S, Liang YJ, et al. Berberine ameliorates high-fat diet-induced non-alcoholic fatty liver disease in rats via activation of SIRT3/AMPK/ACC pathway. Curr Med Sci. 2019;39(1):37-43. doi: 10.1007/s11596-019-1997-3.

42. Teodoro JS, Duarte FV, Gomes AP, Varela AT, Peixoto FM, Rolo AP, et al. Berberine reverts hepatic mitochondrial dysfunction in high-fat fed rats: a possible role for SirT3 activation. Mitochondrion. 2013;13(6):637-646.

doi: 10.1016/j.mito.2013.09.002.

43. Chang X, Yan H, Fei J, Jiang M, Zhu H, Lu D, et al. Berberine reduces methylation of the MTTP promoter and alleviates fatty liver induced by a high-fat diet in rats. J Lipid Res. 2010;51(9):2504-2515. doi: 10.1194/jlr. M001958. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2918435/pdf/2504.pdf. Dostęp 2025.06.21.

44. Xing LJ, Zhang L, Liu T, Hua YQ, Zheng PY, Ji G. Berberine reducing insulin resistance by up-regulating IRS-2 mRNA expression in nonalcoholic fatty liver disease (NAFLD) rat liver. Eur J Pharmacol. 2011;668(3):467 471. doi: 10.1016/j.ejphar.2011.07.036.

45. Yan HM, Xia MF, Wang Y, Chang XX, Yao XZ, Rao SX, et al. Efficacy of berberine in patients with non-alcoholic fatty liver disease. PLoS One. 2015;10(8):e0134172. doi: 10.1371/journal.pone.0134172. Dostępny

w Internecie: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0134172. Dostęp 2025.06.19.

46. Liu YF, Wen CY, Chen Z, Wang Y, Huang Y, Tu SH. Effects of berberine on NLRP3 and IL-1β expressions in monocytic THP-1 cells with monosodium urate crystals-induced inflammation. Biomed Res Int. 2016;2016:2503703. doi: 10.1155/2016/2503703. Dostępny w Internecie: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5027325/pdf/BMRI2016-2503703.pdf. Dostęp 2025.06.18.

47. National Library of Medicine. Clinical trials. Dostęp w Internecie: https://clinicaltrials.gov/search?cond=berberine. Dostęp 2025.09.01.

POWRÓT

reklama