Żywienie dzieci, szczególnie w pierwszych latach życia, stanowi ważny element dbania o zdrowie, zarówno w bieżącym czasie, jak i w przyszłości. Mimo że wiedza o wpływie odżywiania na zdrowie i rozwój dziecka jest powszechna, to problem nadwagi, otyłości oraz wielu chorób dietozależnych jest w Polsce coraz większy i dotyka coraz młodszych dzieci. Niewątpliwie związane jest to z niewłaściwym odżywianiem i mało aktywnym trybem życia oraz brakiem właściwych wzorców ze strony dorosłych. Jednocześnie brakuje systemowych rozwiązań, które wprowadzałyby edukację zdrowotną dla rodziców, dzieci i specjalistów opieki medycznej. Wczesne wprowadzenie dobrych nawyków żywieniowych u dziecka i rodziny to ważny element profilaktyki zdrowotnej, nie tylko w kontekście codziennej pracy z małymi pacjentami, ale też z perspektywy zdrowia publicznego i dobrostanu społeczeństwa.

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS), wyprysk łojotokowy (WŁ) jest przewlekłą chorobą skóry, dotykającą ok. 3% populacji. Podstawowe objawy, do których należą rumieniowo-złuszczające wykwity, często pokryte strupami, zlokalizowane najczęściej na twarzy, stanowią niekiedy poważny problem estetyczny dla pacjentów, wpływając niekorzystnie na ich jakość życia. Schorzenie najczęściej dotyka osoby młode, ale może wystąpić w każdej grupie wiekowej. Zmiany lokalizują się w okolicach skóry najbardziej obfitujących w gruczoły łojowe (twarz, skóra owłosiona głowy, plecy). Rozpoznanie stawia się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego. Etiologia schorzenia nie jest jednoznacznie wyjaśniona, ale istnieje szereg czynników predysponujących – zaburzenia aktywności gruczołów łojowych, zaburzenia odporności, kolonizacja bakterii i grzybów czy nieodpowiednia dieta. Terapia ŁZS jest dużym wyzwaniem dla lekarzy, gdyż nie ma jednego leku przynoszącego trwałe wyleczenie. Pod względem skuteczności i bezpieczeństwa stosowania prym wiodą preparaty miejscowe o działaniu przeciwzapalnym i przeciwgrzybiczym. Według konsensusu postępowania terapeutycznego Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego główną rolę w leczeniu wyprysku łojotokowego skóry owłosionej głowy odgrywają szampony zawierające ketokonazol, cyklopiroksolaminę lub pirytonian cynku, a zmiany zlokalizowane na skórze twarzy powinny być kontrolowane pochodnymi kalcyneuryny. W artykule omówiono etiologię, obraz kliniczny oraz najnowsze informacje dotyczące leczenia WŁ.

4,5-letnia dziewczynka została przyjęta do szpitala z powodu odwodnienia w przebiegu nieżytu żołądkowo-jelitowego. Jak wynikało z wywiadu, 3 dni przed przyjęciem u dziecka pojawiły się wymioty, pojedyncze luźne stolce, gorączka – maksymalnie do 39°C, która słabo odpowiadała na leki przeciwgorączkowe. Młodszy brat pacjentki prezentował podobne objawy. Dziewczynka była dotychczas zdrowa, nie pozostawała pod opieką specjalistyczną, nie przyjmowała leków na stałe, była szczepiona zgodnie z podstawowym kalendarzem szczepień; bez szczepień zalecanych.

Minione dekady przyniosły znaczący postęp w badaniach medycznych kontrowersyjnych zagadnień dotyczących rozwoju i dymorfizmu płci oraz neurobiologii ludzkich zachowań, takich jak tożsamość płci. Niedawne usunięcie niezgodności płci (gender incongruence) z zapisu chorób psychicznych z rejestru ICD-11 WHO jest istotnym etapem w ewolucji paradygmatu medycznego dysforii płci. Termin „zaburzenie tożsamości płci” w DSM-5 został w 2013 r. zastąpiony terminem „dysforia płci” (stan niepokoju lub uogólnionego niezadowolenia), który koncentruje się raczej na cierpieniu, niż na samej odmianie płci. W pierwszej części medycznych aspektów dysforii płci przedstawiamy terminologię medyczną i zarys historyczny tematu.

Układ moczowy stanowi częstą lokalizację zakażeń u dzieci. Celem wykonania badań obrazowych jest poszukiwanie nieprawidłowości, które będą predysponowały do wystąpienia określonych objawów chorobowych. Ultrasonografia z uwagi na dużą dostępność i brak narażenia na promieniowanie jonizujące jest najczęściej stosowaną metodą obrazowania. Badania radiologiczne prowadzone przy udziale promieni rentgenowskich, m.in. cystografia mikcyjna, pielografia, tomografia komputerowa, powinny być wykonywane jedynie w uzasadnionych przypadkach. Rezonans magnetyczny znajduje coraz większe zastosowanie diagnostyczne u dzieci, jednak zwykle wiąże się z koniecznością przeprowadzenia badania w narkozie. Praca ma na celu dokonanie przeglądu metod obrazowania układu moczowego u dzieci, a także zwrócenie uwagi na wskazania i przeciwwskazania do wykonania poszczególnych badań.

Infekcje pierwotniakami są znaczącym problemem zdrowotnym i ekonomicznym, zwłaszcza w krajach tropikalnych. Niektóre z nich, takie jak toksoplazmoza, która może być niebezpieczna dla osób z obniżoną odpornością i powodować uszkodzenie płodu, oraz rzęsistkowica – powszechna choroba przenoszona drogą płciową, występują na całym świecie, także w Polsce. Leiszmanioza jest szeroko rozpowszechniona m.in. w krajach basenu Morza Śródziemnego, częstego kierunku turystycznego. Pełzak czerwonki wywołujący pełzakowicę to problem głównie krajów tropikalnych, gdzie jest przyczyną znacznej śmiertelności. Infekcje pierwotniakami powinny być uwzględnione w diagnostyce różnicowej chorób skóry, zwłaszcza u osób podróżujących z krajów rozwijających się oraz u osób z obniżoną odpornością. Znajomość objawów, obszarów występowania chorób oraz dodatkowe badania diagnostyczne są kluczowe dla właściwego rozpoznania. W tej pracy opisano skórne objawy wybranych chorób wywołanych przez pierwotniaki oraz metody ich diagnostyki i leczenia.

Jednokomórkowe, drożdżopodobne grzyby z grupy non-albicans Candida są coraz częściej identyfikowane jako czynniki etiologiczne zakażeń grzybiczych. Candida glabrata jest jednym z najważniejszych drożdżaków tej grupy. W wyniku rozwoju nowoczesnych metod biologii molekularnej okazało się, że C. glabrata nie jest jednorodny i stanowi kompleks kilku blisko spokrewnionych gatunków. Obecnie zalicza się do niego C. glabrata sensu stricto oraz nowe gatunki – C. bracarensis i C. nivariensis. Gatunki te powszechnie określa się mianem C. glabrata sensu lato lub C. glabrata kompleks. Nowe gatunki w kompleksie C. glabrata mogą być bardziej oporne na leki przeciwgrzybicze niż C. glabrata s. s. W artykule przedstawiono aktualną wiedzę na temat występowania, diagnostyki i możliwości terapeutycznych zakażeń wywoływanych przez C. glabrata kompleks.

Zaburzenia połykania są objawem, z którym chorzy coraz częściej zgłaszają się do specjalistów. Szacuje się, że u ok. 7% populacji występuje dysfagia ustno-gardłowa, a jej odsetek rośnie wraz z wiekiem. Powyżej 60. r.ż. sięga nawet 33%-40% populacji. Europejskie Towarzystwo Zaburzeń Połykania (ESSD) podaje, że w 2012 r. w Europie było 30 mln osób powyżej 65. r.ż. z dysfagią ustno-gardłową.

Przewlekła niewydolność żylna jest ważnym problemem zdrowotnym, jej objawy ma prawie połowa dorosłych Polaków. Istotą przewlekłej niewydolności żylnej jest nadciśnienie żylne powstające na skutek zaburzenia czynności układu żylnego kończyn dolnych. Różnorodne objawy skórne, będące częścią obrazu klinicznego, pozwalają postawić właściwe rozpoznanie i wdrożyć odpowiednie leczenie. W artykule omówiono obraz kliniczny przewlekłej choroby żylnej oraz leczenie zachowawcze z zastosowaniem farmakoterapii, fizykoterapii i edukacji pacjenta.

Suplementy diety, zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia, są definiowane jako środki spożywcze, których celem jest uzupełnienie normalnej diety, będące skoncentrowanymi źródłami witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, z wyłączeniem substancji wykazujących właściwości lecznicze. Rynek suplementów diety rozwija się dynamicznie w tempie ok. 8% w skali roku,

a estymacje prognozują przekroczenie 5 mld zł w roku 2020 r. Konsumenci SD najczęściej sięgają po nie w celu wzmocnienia swojego organizmu oraz zwiększenia odporności organizmu na infekcje. Popularność SD zwiększa łatwa dostępność oraz wszechobecna reklama.

Układ moczowy stanowi częstą lokalizację zakażeń u dzieci. Celem wykonania badań obrazowych jest poszukiwanie nieprawidłowości, które będą predysponowały do wystąpienia określonych objawów chorobowych. Ultrasonografia z uwagi na dużą dostępność i brak narażenia na promieniowanie jonizujące jest najczęściej stosowaną metodą obrazowania. Badania radiologiczne prowadzone przy udziale promieni rentgenowskich, m.in. cystografia mikcyjna, pielografia, tomografia komputerowa, powinny być wykonywane jedynie w uzasadnionych przypadkach. Rezonans magnetyczny znajduje coraz większe zastosowanie diagnostyczne u dzieci, jednak zwykle wiąże się z koniecznością przeprowadzenia badania w narkozie. Praca ma na celu dokonanie przeglądu metod obrazowania układu moczowego u dzieci, a także zwrócenie uwagi na wskazania i przeciwwskazania do wykonania poszczególnych badań.

Padaczka jest przewlekłym schorzeniem ośrodkowego układu nerwowego (OUN), którego głównym objawem są nawracające napady padaczkowe. Napady padaczkowe dzielimy na częściowe (ogniskowe), ograniczające się do określonego obszaru w mózgu, oraz uogólnione, w których wyładowania bioelektryczne obejmują obie półkule. Właściwe rozpoznanie typu napadów padaczkowych lub określonego zespołu padaczkowego warunkuje skuteczność terapii. Leki stosowane w leczeniu epilepsji dobiera się na podstawie rodzaju napadów padaczkowych występujących u danego pacjenta. W niniejszym artykule przedstawiono klasyfikację napadów padaczkowych, podział substancji leczniczych stosowanych w omawianej jednostce chorobowej, ze szczególnym uwzględnieniem kwasu walproinowego, będącego lekiem pierwszego rzutu w napadach padaczkowych zarówno częściowych, jak i uogólnionych. Scharakteryzowano właściwości, mechanizm działania, a także efekty uboczne i interakcje kwasu walproinowego oraz jego soli, tj. walproinianu sodu i magnezu, z innymi lekami przeciwpadaczkowymi.

Insulinooporność jest stanem upośledzonej wrażliwości tkanek na insulinę, prowadzącym do wielu innych zaburzeń metabolicznych. Nieprawidłowości te, zależnie od osobniczych predyspozycji, mogą prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2, przyspieszonej miażdżycy, nadciśnienia tętniczego lub zespołu policystycznych jajników. W praktyce klinicznej, głównie z powodu braku wystandaryzowanych kryteriów rozpoznania insulinooporności opartych na stężeniu insuliny, właściwe wydaje się stosowanie w diagnostyce zastępczych wykładników insulinooporności. Optymalna masa ciała, umiarkowana aktywność fizyczna to główne metody leczenia niefarmakologicznego, pozwalające na poprawę wrażliwości tkanek na insulinę. W wielu przypadkach insulinooporności wdrożenie metforminy jako uzupełniającego leczenia może być korzystne.

Zapalenie zatok przynosowych to choroba błony śluzowej zatok współistniejąca zawsze z zapaleniem błony śluzowej nosa i zaliczana do chorób górnych dróg oddechowych. Etiologia może obejmować podłoże bakteryjne, wirusowe lub grzybicze. Zapalenie zatok przynosowych stanowi powszechny problem kliniczny, jak i epidemiologiczny, będąc jednocześnie drugą, najczęstszą przyczyną zgłaszania się chorych do lekarza. Do najczęstszych objawów zalicza się m.in.: wydzielinę z nosa, zatkany nos, bóle głowy, ucisk w obrębie twarzy, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, czy też zaburzenia węchu. Diagnostyka oprócz badania podmiotowego i przedmiotowego obejmuje również badanie obrazowe, takie jak zdjęcie rentgenowskie (RTG), tomografię komputerową (TK) oraz rezonans magnetyczny (MR). Prawidłowa i szybka diagnostyka umożliwia skuteczne leczenie.