Badania nad uzupełnianiem niedoborów witamin B₁, B_{6 i} B₁₂ w postaci syntetycznych witamin egzogennych wydają się stanowić ciekawy kierunek w obszarze zapobiegania ciężkim chorobom z układu nerwowego oraz krążenia, a także niedokrwistościom. Przyjmowanie witamin z grupy B nie tylko może zapobiegać występowaniu groźnych chorób, takich jak zawał serca czy udar mózgu, lecz sprawdza się też w prewencji i leczeniu objawów zaćmy, neuropatii obwodowych, wspiera wiele procesów enzymatycznych oraz odporność osobniczą organizmu ludzkiego. Przyjmowanie regularne witamin B₁, B₆, B₁₂ może zapobiegać demencji i chorobie Alzheimera, neuropatiom obwodowym, niektórym chorobom układu krążenia. Wydaje się też, że chroni przed chorobami autoimmunologicznymi i nowotworami, zapobiega lub leczy choroby takie jak Beri -beri, zapomniane i wkładane już do annałów historii medycyny, ale czy słusznie?

Omówiono wybrane zagadnienia z dokumentu „Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) dotyczące leczenia chorób sercowo-naczyniowych u pacjentów z cukrzycą, 2023.” W Wytycznych wprowadzono nowo opracowaną specjalnie dla pacjentów z cukrzycą typu 2 kartę SCORE2-Diabetes. Modyfikacja stylu życia jest zalecana jako podstawowa niefarmakologiczna metoda zapobiegania i leczenia cukrzycy typu 2. W celu redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego rekomendowane jest stosowanie diety śródziemnomorskiej, diety DASH lub diet opartych na produktach roślinnych z dużą zawartością tłuszczów nienasyconych. Przedstawiono znaczenie samokontroli glikemii oraz rekomendacje dotyczące zalecanych leków przeciwhiperglikemicznych i przy dyslipidemii w celu redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego.

Dieta roślinna może przynosić liczne korzyści zdrowotne. Celem badania była ocena wiedzy lekarzy i studentów medycyny na temat diet roślinnych oraz ich zastosowania w profilaktyce i leczeniu wybranych chorób. Ankietę przeprowadzono wśród 148 lekarzy i studentów medycyny. Wiedzę oceniono na podstawie opinii wobec stwierdzeń dotyczących zaleceń żywieniowych i wartości odżywczej diety roślinnej oraz jej wpływu na zdrowie w 5-stopniowej skali Likerta. Średnia ocena wiedzy wyniosła 3,88±0,45. Najwyższy poziom wiedzy odnotowano przy stwierdzeniu „u osób na diecie roślinnej trzeba uważnie monitorować poziom witaminy B₁₂” (4,48±0,90), a najniższy przy stwierdzeniu „dieta roślinna jest niewskazana u kobiet ciężarnych i małych dzieci” (2,80±1,42). Kobiety miały istotnie wyższą wiedzę (3,98±0,43 vs. 3,73±0,51; p=0,010). Wyniki badania wskazują na dobrą wiedzę lekarzy i studentów medycyny, jednakże rozszerzenie edukacji mogłoby korzystnie wpłynąć na ich kompetencje w zakresie dietoterapii i profilaktyki chorób.

Mniszek lekarski (pospolity, Taraxacum officinale Weber ex Wigg) to powszechnie występująca bylina, pokrywająca na wiosnę trawniki żółtym kwiatostanem. W swoim składzie zawiera bogatą gamę substancji biologicznie aktywnych, takich jak gorzkie laktony seskwiterpenowe, triterpeny, flawonoidy, kwasy fenolowe, inulinę oraz duże ilości potasu. T. officinale wykazuje właściwości: hepatoprotekcyjne i przeciwutleniające, a także przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne, immunoprotekcyjne, moczopędne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne. Do celów leczniczych wykorzystuje się głównie korzenie, korzenie z zielem oraz liście. Ekstrakty z mniszka mają silne działanie żółciotwórcze i żółciopędne. Pobudzają działanie wątroby oraz zmniejszają napięcie mięśni gładkich w drogach żółciowych. Stosuje się je również w celu pobudzenia łaknienia oraz w łagodnych zaburzeniach trawienia, takich jak uczucie pełności w brzuchu czy wzdęcia. Mniszek działa również silnie moczopędnie, zwiększa ilość wydalanego moczu, może być stosowany w niewydolności i stanach zapalnych nerek. Dzięki zawartości inuliny może stanowić wartościowy dodatek do żywności.

21 czerwca obchodzimy Międzynarodowy Dzień Solidarności z Chorymi na Migrenę. Migrena bardzo istotne upośledza codzienną aktywność osób chorych, jednak często jest lekceważona przez ich otoczenie. Nierzadko jest też błędnie rozpoznawana i nieprawidłowo leczona. Dlatego tak ważne jest stałe podnoszenie wiedzy i świadomości społecznej na temat rej choroby.

Czerwiec to także Miesiąc Świadomości Miastenii – rzadkiej choroby nerwowo-mięśniowej o podłożu autoimmunologicznym, na którą w Polsce choruje około 9 tys. osób. Pacjenci z miastenią, równie często jak migrenicy, spotykają się z brakiem zrozumienia ze strony otoczenia, a nawet personelu medycznego. Objawy miastenii traktowane są jako lenistwo czy bycie pod wpływem środków psychoaktywnych. Tymczasem miastenia to poważna choroba, w skrajnych sytuacjach mogąca nawet zagrażać życiu. Warto dowiedzieć się o niej więcej.

Ponieważ zarówno osoby chorujące na migrenę, jak i na miastenię, to najczęściej osoby w wieku produkcyjnym, aktywne zawodowo, kosztami pośrednimi wynikającymi z tych chorób obciążone jest całe społeczeństwo. Dlatego musimy zrobić wszystko, żeby je skutecznie diagnozować i leczyć, tak aby pacjenci nie wypadali z życia zawodowego i społecznego – podkreślają eksperci z Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.

Podsumowanie projektu obwieszczenia refundacyjnego nr 75 nie stanowi jego ostatecznej wersji, bowiem nadal trwają prace administracyjne nad finalnym wykazem refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych obowiązującym od 1 lipca 2024 r.

Uwzględniając niniejszy projekt, w trzecim wykazie w roku 2024, finansowaniem ze środków publicznych zostanie objętych 31 nowych cząsteczko-wskazań, w tym:

• 8 cząsteczko-wskazań onkologicznych,
• 23 cząsteczko-wskazania nieonkologiczne,
• 6 cząsteczko-wskazań dedykowanych chorobom rzadkim.

Najwięcej nowych cząsteczko-wskazań onkologicznych w 2024 r. obserwujemy w hematoonkologii (9), w nowotworach układu urologicznego (5) oraz nowotworach układu pokarmowego (2), nowotworach skóry (2) i nowotworach ginekologicznych (2).

Najwięcej nowych cząsteczko-wskazań nieonkologicznych w 2024 r. obserwujemy w ginekologii (11), neurologii (9) oraz diabetologii (8).

W czasopiśmie European Heart Journal opublikowane zostały wynika badań mówiące, że spożywanie ksylitolu wiąże się z ryzykiem wystąpienia poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych (MACE - zdefiniowano jako połączenie zawału mięśnia sercowego, rewaskularyzacji wieńcowej, udaru niedokrwiennego i zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych.). Co więcej, ksylitol zarówno zwiększał reaktywność płytek krwi, jak i potencjał zakrzepicy in vivo (in vivo (z łac. na żywym) polegają na prowadzeniu eksperymentów, obserwacji, pomiarów i zabiegów bezpośrednio na całych organizmach ludzkich.). Uzasadnione są więc dalsze badania oceniające bezpieczeństwo stosowania ksylitolu dla układu sercowo-naczyniowego. Ksylitol jest zarówno klinicznie związany z ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych, jak i mechanistycznie związany ze zwiększoną reakcją płytek krwi i potencjałem zakrzepicy in vivo. ADP, difosforan adenozyny; MI, zawał mięśnia sercowego.

Choroby rzadkie to schorzenia występujące z częstotliwością nie więcej niż 5 na 10 tys. osób. Choruje na nie od 6 do 85 populacji. Łącznie mogą obejmować nawet 10 tys. jednostek chorobowych. Szacuje się, że w Polsce żyje około 3-3,5 mln pacjentów z chorobami rzadkimi. Dokładna liczba chorych nie jest jeszcze znana, ale Ministerstwo Zdrowia pracuje już nad stworzeniem Rejestru Chorób Rzadkich.

Plan dla Chorób Rzadkich, publiczne finansowanie nowoczesnych terapii, poprawa dostępu do diagnostyki, poszerzenie przesiewu noworodkowego, koordynowana opieka i uregulowanie orzeczeń o niepełnosprawności to to główne tematy wspólnego posiedzenia Parlamentarnych Zespołów ds. Chorób Rzadkich i ds. Dzieci, zorganizowanego w czerwca w Sejmie z inicjatywy prof. Alicji Chybickiej i Krajowego Forum Orphan. Prof.  Chybicka, przewodnicząca Parlamentarnych Zespołów ds. Chorób Rzadkich i ds. Dzieci, podkreśliła, że w celu poprawy losu pacjentów z chorobami rzadkimi niezbędna jest współpraca z Unią Europejską: Mam wielką nadzieję, że choroby rzadkie będą priorytetem polskiej prezydencji w Radzie UE, a wiem, że tak ma być. Mam też nadzieję, że w ramach Unii Europejskiej poszczególne kraje wyznaczą, jakie choroby z tych 10 tys. grupują, żeby z każdego państwa europejskiego można było przy choćby najmniejszym podejrzeniu rzadkiego schorzenia zgłosić się, wykonać pełną diagnostykę, postawić szybkie rozpoznanie i wziąć stamtąd program leczniczy. Bardzo ważne jest, żeby to się stało w czasie naszej prezydencji.

Minoksydil jest lekiem popularnym, dostępnym bez recepty i stosowanym w różnych formach łysienia, również w łysieniu po chemioterapii. Jest dostępny w postaci roztworu lub aerozolu stosowanym. Trudności w aplikacji, zmiana struktury włosów, podrażnienia i wysuszenie skóry głowy to główne przyczyny przerywania tej terapii lub jej stosowania niezgodnie z zaleceniami.

Podczas tegorocznego kongresu American Academy of Dermatology przedstawiono konsensus 12 ekspertów z 43 krajów, dotyczący doustnego leczenia minoksydilem. Uznano, że lek ten przynosi korzyść chorym z przetrwałym łysieniem po chemioterapii. Przeciwwskazania do leczenia obejmują: nadwrażliwość na lek, wcześniejszy wysięk w osierdziu, zapalenie osierdzia, niewydolność serca, nadciśnienie płucne spowodowane stenozą aortalną, guz chromochłonny nadnercza, ciążę oraz karmienie piersią. Odpowiedź na leczenie należy oceniać najwcześniej po 3-6 miesiącach. Codzienna dawka leku zależna jest od wieku i płci i wynosi od 0,625 do 5 mg.

Pomimo ogromnego postępu, jaki dokonał się w ostatnich latach w obszarze diagnostyki molekularnej i medycyny personalizowanej, to nadal polscy pacjenci onkologiczni nie mają do niej realnego dostępu. Mimo że gotowe rozwiązania zostały już dawno przygotowane i przedstawione Ministerstwu Zdrowia przez ekspertów, to brakuje decyzji po stronie resortu. Eksperci z Polskiego Towarzystwa Onkologicznego i Polskiej Koalicji Medycyny Personalizowanej apelują: Bez dostępu do zaawansowanej diagnostyki molekularnej nie możemy skutecznie leczyć pacjentów z rakiem płuca, rakiem jajnika czy rakiem piersi.

Dlatego organizacje pacjentów i środowisko medyczne jednym głosem alarmują:

• Diagnostyka genetyczna musi podążać za postępem medycyny. Potrzebne jest pilne wprowadzenie nowego dodatkowego świadczenia w postaci kompleksowego profilowania genomowego, które zapewni pacjentom dostęp do optymalnej terapii onkologicznej.
• Należy niezwłocznie zlikwidować bariery systemowe dla refundowanych już rozwiązań diagnostycznych. Badania genetyczne z krwi obwodowej powinny być możliwe do rozliczenia w trybie ambulatoryjnym bez zbędnych i kosztownych hospitalizacji pacjentów. Można to zrobić poprzez zmianę aktualnego zarządzenia Prezesa NFZ ws. leczenia szpitalnego. W ten sposób zostanie skrócona ścieżka pacjenta i ograniczone koszty hospitalizacji.

Kolonoskopia jest badaniem przesiewowym zalecanym po 50. roku życia w celu wykrycia wczesnego raka jelita grubego lub stanów przednowotworowych. U osób bez obciążającego wywiadu rodzinnego w kierunku raka jelita grubego, u których pierwsza kolonoskopia jest prawidłowa, zaleca się wykonanie kolejnej po 10 latach.

W czasopiśmie JAMA Oncology opublikowano badanie, w którym sprawdzono, czy u osób z prawidłową pierwszą kolonoskopią można bezpiecznie wydłużyć do 15 lat czas do kolejnego badania. Dane ponad 110 tys. osób z prawidłową kolonoskopią przeprowadzoną między 45. a 69. rokiem życia porównano z danymi ponad 1,9 mln osób, u których w czasie trwania obserwacji nie wykonano kolonoskopii, albo badanie wykazało obecność raka jelita grubego. W ciągu 29-letniej obserwacji w grupie z prawidłowym wynikiem pierwszej kolonoskopii rozpoznano 484 nowotwory jelita grubego i 112 zgonów z tego powodu. Wykazano, że wydłużenie odstępów między badaniami z 10 do 15 lat oznaczałoby niewykrycie dwóch przypadków raka jelita grubego na 1000 osób, z jednoczesnym uniknięciem 1000 kolonoskopii.