Nowotwory układu moczowo-płciowego stanowią znaczny odsetek wszystkich nowotworów złośliwych rozpoznawanych u mężczyzn i kobiet. Rak gruczołu krokowego jest drugim wykrywalnym i leczonym nowotworem u mężczyzn po raku płuc i stanowi trzecią przyczynę zgonów nowotworowych w Polsce. Co roku w Polsce ok. 3-3,5 tys. kobiet dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy i niestety ponad połowa z nich umrze na tę chorobę.

Lekarze pierwszego kontaktu mają duże doświadczenie w leczeniu infekcji w różnych grupach chorych. Do przychodni od okresu jesiennego trafia wiele ciężarnych z przeziębieniem. Infekcji w ciąży nie należy bagatelizować, ponieważ mogą one doprowadzić do poważnych powikłań, z poronieniem lub porodem przedwczesnym włącznie. Kobiety w ciąży od drugiego trymestru do okresu okołoporodowego należą do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu grypy i powikłań.

Depresja jest jedną z najczęściej spotykanych chorób w praktyce lekarza rodzinnego. Niezbędna jest znajomość podstawowych objawów depresji. Lekarz pierwszego kontaktu może prowadzić leczenie przeciwdepresyjne. Wybór leków przeciwdepresyjnych jest dość szeroki. Najczęściej stosowane są leki należące do grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI). Dobierając lek dla konkretnego pacjenta, należy uwzględnić specyficzny dla danej substancji profil działania, interakcje oraz działania niepożądane. Ważnym tematem jest depresja u osób w wieku podeszłym oraz depresja poporodowa.

Zaburzenia oddychania w czasie snu stanowią poważny problem ogólnomedyczny. Mogą dotyczyć pacjentów w każdym wieku, nawet dzieci, częściej jednak rozpoznawane są u dorosłych w średnim wieku. Najczęściej występującym zaburzeniem jest obturacyjny bezdech senny.

Ministerstwo Zdrowia zakończyło prace konsultacyjne, które zostały zasygnalizowane w komunikacie z 22 grudnia 2016 r. W trakcie prac: przeanalizowano wszystkie uwagi zgłoszone do projektu z 22 grudnia 2016 r. i sprawdzono limity finansowania w grupach limitowych. Zmiany wprowadzone w opublikowanym obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na dzień 1 stycznia 2016 r., w stosunku do projektu obwieszczenia, mają charakter porządkujący i redakcyjny.

Następstwa urazów czaszkowo-mózgowych można podzielić na bezpośrednie oraz późne. Podczas urazu głowy, w wyniku uszkodzenia naczyń krwionośnych dochodzi do powstania krwiaków wewnątrzczaszkowych lub krwotoku podpajęczynówkowego (SAH). Wszystkie te następstwa wymagają konsultacji specjalistycznej i hospitalizacji.

Znaczący odsetek pacjentów lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej oraz lekarzy rodzinnych stanowią osoby powyżej 65. r.ż. Pacjenci ci obarczeni są podwyższonym ryzykiem wystąpienia zaburzeń funkcji poznawczych. To właśnie lekarz podstawowej opieki zdrowotnej oraz lekarz rodzinny stanowią niezwykle ważne ogniwo we wstępnym rozpoznawaniu tych zaburzeń, ich różnicowaniu oraz w wyznaczeniu dalszego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego. W artykule zaprezentowano podstawowe zasady i elementy procesu wstępnej diagnozy zaburzeń funkcji poznawczych z uwzględnieniem wywiadu od pacjenta, od osób bliskich oraz przesiewowej oceny funkcji poznawczych. Zaproponowano także algorytm postępowania diagnostycznego z uwzględnieniem konsultacji specjalistycznych, które służyć mają – w zależności od informacji uzyskanych z wywiadu oraz wyników badania przesiewowego – pogłębionej ocenie ogólnego stanu somatycznego, ocenie neurologicznej, czy też ocenie stanu psychicznego pacjenta, postawieniu rozpoznania i zaplanowaniu dalszego leczenia. Zaprezentowano 6 wybranych testów przesiewowych służących wstępnej ocenie funkcjonowania poznawczego, a wśród nich: Mini-Mental State Examination (MMSE), Test Rysowania Zegara (TRZ), Mini-Cog, Skalę Oceny Funkcji Poznawczych dla Lekarza Ogólnego (GPCOG), Montrealską Skalę Oceny Funkcji Poznawczych (MoCA) oraz Mini-Addenbrooke’s Cognitive Assessment (M-ACE). Skala GPCOG wydaje się narzędziem najlepiej przystosowanym do potrzeb lekarzy POZ oraz specjalistów medycyny rodzinnej, gdyż zawiera zarówno próby pozwalające na psychometryczną ocenę funkcjonowania poznawczego, jak i pytania do osoby bliskiej ujęte w formie krótkiego ustrukturyzowanego wywiadu.

Zespół Brugadów charakteryzuje się występowaniem typowych zmian w prawostronnych odprowadzeniach przedsercowych EKG oraz zwiększonym prawdopodobieństwem zagrażających życiu tachyarytmii komorowych. Zmiany w zapisie elektrokardiogramu mogą występować spontanicznie lub w czasie próby farmakologicznej z lekiem antyarytmicznym klasy I (ajmalina, flekainid). Choroba najczęściej jest rozpoznawana pomiędzy trzecią i piątą dekadą życia; częściej chorują mężczyźni. Etiopatogeneza obejmuje czynniki genetyczne, środowiskowe i hormonalne. Zaburzenia genetyczne dotyczą genów, które kodują białka kanałów jonowych, dlatego zespół Brugadów jest zaliczany do grupy kanałopatii. Najczęściej mutacja dotyczy genu SCN5A, kodującego jeden z kanałów sodowych. Jedyną skuteczną metodą zapobiegania nagłej śmierci sercowej pacjentów z zespołem Brugadów jest zastosowanie wszczepialnego kardiowertera-defibrylatora.

Cukrzyca typu 2 jest chorobą przewlekle postępującą, dlatego wymaga stopniowego wprowadzania terapii obniżających stężenie glukozy, z leczeniem insuliną jako krokiem końcowym. Insulinoterapia jest zalecana, jeśli przy optymalnym leczeniu lekami przeciwcukrzycowymi nie osiąga się pożądanego wyrównania cukrzycy, co zazwyczaj oznacza stężenie hemoglobiny glikowanej powyżej 7%. Najprostszym modelem insulinoterapii jest podawanie insuliny bazowej, zazwyczaj raz dziennie w godzinach wieczornych, co pozwala na korektę nocnego, zwiększonego wyrzutu glukozy przez wątrobę, przekładającego się na wzrost glikemii na czczo. Jeśli nie osiąga się glikemicznych celów leczenia, należy rozważyć intensyfikację insulinoterapii.

Colitis ulcerosa (UC) razem z chorobą Leśniowskiego-Crohna (CD) stanowią grupę przewlekłych, nieswoistych, zapalnych chorób jelit. Celem leczenia jest wprowadzenie pacjenta w stan długotrwałej remisji bez konieczności stosowania steroidów. Postęp w leczeniu ma istotne znaczenie dla pacjentów, którzy nie odpowiadają na konwencjonalne leczenie. W badaniach klinicznych oceniano skuteczność i bezpieczeństwo różnych leków biologicznych u pacjentów z umiarkowanym i ciężkim czynnym UC lub CD.

Zainteresowanie kwasem hialuronowym w ortopedii związane jest z faktem, że stanowi on podstawowy składnik płynu stawowego oraz jest jednym z głównych związków budujących chrząstkę stawową. Kwas hialuronowy ma specyficzne właściwości biologiczne i fizyczne, dlatego znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu chorób stawów, zwłaszcza artrozy. W niniejszej pracy przedstawiono stan aktualnej wiedzy
dotyczącej kwasu hialuronowego, omówiono właściwości fizyczne i aktywność biologiczną tego związku, w tym oddziaływanie receptorowe, wpływ na chrząstkę, stan zapalny, ból, a także na syntezę endogennego hialuronianu.

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest chorobą o ciężkim przebiegu, często zagrażającą życiu i powinna być bezwzględnie leczona w szpitalu. Procesem chorobowym objęte są: opona miękka, pajęczynówka oraz przestrzeń podpajęczynówkowa, a czasami również tkanka mózgowa. Przebieg choroby może być zróżnicowany w zależności od wieku i stanu zdrowia człowieka. Objawy nie zawsze są charakterystyczne, szczególnie u młodych pacjentów, i przypadki te wymagają szczególnej uwagi. Profilaktyka polega na szczepieniach lub chemioprofilaktyce poekspozycyjnej. Metoda profilaktyki dobierana jest w zależności od czynników ryzyka i prawdopodobieństwa kontaktu z patogenem.

Zaburzenia lękowe należą do najbardziej rozpowszechnionych zaburzeń psychicznych i są także częstym problemem klinicznym w pracy lekarza rodzinnego. Mogą być poważnym wyzwaniem ze względu na fakt, że każdorazowo przed postawieniem rozpoznania należy w pierwszej kolejności diagnozować i leczyć zaburzenia somatyczne, mogące być przyczynami lęku. Zaburzeniom z tej grupy towarzyszy również wiele innych zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, czy uzależnienie od substancji psychoaktywnych, w szczególności alkoholu i benzodiazepin. Do chorób z tej grupy, najistotniejszych z punktu widzenia lekarza rodzinnego, zaliczamy zaburzenia lękowe uogólnione, zaburzenia w postaci fobii, zespół lęku napadowego, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i zaburzenia pod postacią somatyczną. W wypadku wszystkich zaburzeń lękowych lekami pierwszego rzutu są selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), których dobór zależy głównie od sytuacji klinicznej. W razie ich nieskuteczności należy rozważyć zastosowanie leków z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI), w pierwszej kolejności wenlafaksyny w formie o przedłużonym uwalnianiu. Środkami farmakologicznymi użytecznymi przy bardzo nasilonych, zaburzających funkcjonowanie objawach są benzodiazepiny, jednak należy je stosować z dużą ostrożnością i nie dłużej niż przez pierwsze 2-3 tygodnie terapii. W wypadku towarzyszących zaburzeń snu dobrym wyborem będzie trazodon, który nie tylko ma działanie nasenne, ale też udowodnioną skuteczność w monoterapii zaburzeń lękowych uogólnionych i nie wywołuje dysfunkcji seksualnych. Nie należy również zapominać o możliwości pozafarmakologicznych interwencji: psychoedukacji i psychoterapii.

Pomimo szybkiego rozwoju medycyny urazy głowy nadal pozostają trudnym wyzwaniem diagnostycznym i terapeutycznym. Każdy lekarz niezależnie od specjalizacji powinien mieć wiedzę z zakresu urazów czaszkowo-mózgowych. Badanie kliniczne pacjentów po urazach głowy w pierwszej kolejności powinno obejmować stan świadomości. Wstrząśnienie mózgu i niepowikłane złamanie kości sklepienia czaszki to najlżejsze z urazów czaszkowo-mózgowych. Złamanie podstawy czaszki wymaga z reguły specjalistycznego leczenia.

Autorzy przedstawiają aktualne dane epidemiologiczne, patofizjologiczne i kliniczne dotyczące zespołu stopy cukrzycowej. Zaprezentowano czynniki ryzyka, które determinują powstanie zespołu stopy cukrzycowej oraz jego obraz kliniczny. Głównym przesłaniem artykułu jest nacisk na prowadzenie profilaktyki tego traumatyzującego i kosztownego powikłania cukrzycy. Profilaktyka zespołu stopy cukrzycowej polega na identyfikacji czynników ryzyka. Edukacja winna być adresowana do indywidualnego chorego.