W Uniwersyteckim Centrum Klinicznym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego rozpoczęto pionierski program oceny bezpieczeństwa i efektywności implantacji cewników centralnych wprowadzanych przez żyłę obwodową (ang. Peripherally Inserted Central Catheters – PICC) przez wyspecjalizowany pielęgniarski zespół dostępu naczyniowego pod nadzorem lekarzy. Inicjatywa ta jest pierwszym tego typu projektem w Polsce. Badania międzynarodowe pokazują, że wskaźnik powodzenia tego zabiegu w wykonaniu przeszkolonych pielęgniarek sięga średnio 90–99%, co jest porównywalne z wynikami osiąganymi przez lekarzy. Dodatkowo takie rozwiązanie skraca czas oczekiwania pacjenta na zabieg nawet o 40% i znacząco redukuje ryzyko powikłań, w tym zakażeń czy odmy opłucnowej.

Cewniki PICC, zakładane przez żyły obwodowe ramienia, to bezpieczna alternatywa dla tradycyjnych cewników centralnych wprowadzanych do żyły centralnej. Zabieg przeprowadzany jest pod kontrolą USG, co minimalizuje ryzyko powikłań i zwiększa komfort pacjenta. Z tej formy terapii mogą korzystać również pacjenci z zaburzeniami krzepnięcia, co nie zawsze jest możliwe w przypadku klasycznego cewnika centralnego.

– Musimy mieć świadomość, że każdy cewnik naczyniowy – niezależnie od rodzaju – wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań. Dotyczy to zarówno popularnych, krótkich kaniul obwodowych, jak i cewników centralnych. Dlatego kluczowe jest indywidualne podejście do pacjenta i dobór najbardziej odpowiedniego dostępu naczyniowego – takiego, który z jednej strony umożliwi bezpieczne podawanie leków, a z drugiej zminimalizuje ryzyko powikłań związanych z jego utrzymywaniem. Cewniki PICC stanowią jedną z dostępnych opcji, szeroko stosowaną na świecie, ale w Polsce wciąż wykorzystywaną zbyt rzadko. Jedną z przyczyn jest przestarzała wycena tej procedury przez NFZ, która w praktyce ogranicza dostęp do tego rozwiązania wielu pacjentom, mimo że mogliby z niego realnie skorzystać” – mówi dr Maciej Latos, prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Infuzyjnego i reprezentant Polski w Global Vascular Access Network (GloVANet), międzynarodowej radzie ekspertów zrzeszających klinicystów z całego świata. – Z dotychczasowych danych oraz międzynarodowych doświadczeń wynika, że umożliwienie personelowi pielęgniarskiemu wykonywania procedury wprowadzania PICC znacząco poprawia bezpieczeństwo pacjentów, skraca czas rozpoczęcia terapii i zwiększa efektywność całego systemu. Nasze pierwsze obserwacje pokazują, że to skuteczne i bezpieczne rozwiązanie – pod warunkiem odpowiedniego szkolenia i współpracy zespołowej.

W Polsce trwają już prace nad rozszerzeniem kompetencji zawodowych pielęgniarek. Przy Ministerstwie Zdrowia powołano zespół ds. zaawansowanej praktyki pielęgniarskiej, którego celem jest stworzenie ram prawnych i organizacyjnych dla nowych modeli opieki.

Badanie w Centralnym Szpitalu Klinicznym UCK WUM koordynowane jest przez dr. Bartosza Sadownika i dr. Macieja Latosa i prowadzone przez interdyscyplinarny zespół, w skład którego wchodzą lekarze, specjaliści anestezjologii i intensywnej terapii oraz specjaliści pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki.

– W ocenie autorów wszelkie nowe rozwiązania kliniczne powinny być wdrażane w warunkach gwarantujących bezpieczeństwo pacjentów i personelu, z pełną odpowiedzialnością zawodową osób realizujących procedurę. Ich skuteczność i efektywność należy obiektywnie oceniać w ramach zaplanowanej ewaluacji. Działania podejmowane przez nasz zespół stanowią krok w  stronę europejskich standardów, opartych na optymalnym wykorzystaniu potencjału zespołów pielęgniarskich – piszą dr Bartosz Sadownik i dr Maciej Latos w opublikowanym w European Journal of Infusion Nursing protokole badania, zarejestrowanym także w bazie ClinicalTrials.gov.

Jeśli wyniki pilotażu WUM potwierdzą bezpieczeństwo i skuteczność procedury, projekt może przyczynić się do wdrożenia ogólnopolskiego modelu opieki opartego na interdyscyplinarnym podejściu i rozszerzeniu kompetencji personelu pielęgniarskiego. Cewniki PICC są potrzebne wielu chorym, którzy muszą przez dłuższy czas przyjmować leki, np. chemioterapię czy antybiotyki. To rozwiązanie przynosi korzyści wszystkim – pacjentom, personelowi i całemu systemowi ochrony zdrowia.