Z badania potrzeb pielęgniarskich w zakresie profesjonalnej terapii ran przeprowadzonego w ramach kampanii „Rany pod kontrolą” (24 lutego do 17 marca 2025 r.) wynika, że znaczna część pielęgniarek w Polsce pracuje z pacjentami cierpiącymi na trudno gojące się rany, nie mając wystarczającego wsparcia systemowego. Procedury postępowania z ranami funkcjonują jedynie w 40% placówek, a 14,5% badanych nie wie nawet, czy w ich miejscu pracy taka procedura obowiązuje. Najczęściej wskazywane problemy to zbyt mały zakres uprawnień pielęgniarek oraz brak odpowiedniego przeszkolenia – aż 76% respondentów uważa, że potrzebują oni dodatkowych kompetencji. Co drugi badany przyznaje, że współpraca z lekarzami w leczeniu ran nie jest wystarczająco efektywna, a trzy czwarte ocenia, że pacjenci nie mają odpowiedniej wiedzy na temat pielęgnacji ran. Tylko 22% pielęgniarek i pielęgniarzy uważa, że w Polsce skutecznie zapobiega się powikłaniom i zakażeniom ran. Wyniki badania wskazują wyraźnie: terapia ran w Polsce wymaga ustandaryzowania, systemowego wsparcia i lepszej edukacji – zarówno profesjonalistów, jak i pacjentów.

Zdecydowana większość badanych deklaruje, że w ich codziennej praktyce spotykają się z ranami – najczęściej są to odleżyny, owrzodzenia żylne, rany chirurgiczne i stopa cukrzycowa. Jednocześnie tylko 40% respondentów potwierdza istnienie procedur leczenia ran w miejscu pracy. Aż 76% wskazuje, że potrzebuje dodatkowego przeszkolenia – najczęściej z zakresu doboru specjalistycznych opatrunków (91%), diagnozy ran (74%), zasad antyseptyki (75%) oraz stosowania substancji przeciwdrobnoustrojowych (59%). Wymieniane były również takie aspekty, jak umiejętność edukacji pacjenta czy oceny infekcji.

– Leczenie ran powinno opierać się na algorytmie: diagnostyka – rozpoznanie – plan terapii – interdyscyplinarne działania – ocena efektu – ewentualna korekta postępowania. Niestety, zbyt często któryś z tych etapów nie jest przeprowadzany w pełni lub nie istnieje w ogóle. Jeśli na dowolnym poziomie zabraknie przeszkolonego personelu, dostępu do odpowiednich materiałów, czasu lub klarownych procedur, cały system traci efektywność, a pacjent ponosi konsekwencje – w postaci bólu, powikłań, sepsy, utraty kończyny, a czasem nawet zgonu. Dziś ciężar opieki nad pacjentem z raną jest przerzucony w większości na barki pielęgniarek, przy braku dostatecznego wsparcia ze strony lekarzy. Ze względu na często bardzo skomplikowane tło przyczynowe ran trudno gojących się jedynym skutecznym modelem jest praca w zespole wielodyscyplinarnym, gdzie lekarze różnych specjalności wraz z odpowiednio przygotowanym zespołem pielęgniarskim planują i wdrażają leczenie nie tylko objawowe, ale również sięgające przyczyn rany. Najbliżej pacjenta są jednak zawsze pielęgniarki. Mają doświadczenie i kontakt z chorym, ale brakuje im jasnych kompetencji, narzędzi diagnostycznych oraz realnego wsparcia specjalistycznego, przez co nie mogą wykorzystywać w pełni swojego potencjału. Polskie Towarzystwo Leczenia Ran od lat domaga się uznania, że leczenie ran to odrębna, ważna dziedzina medycyny – wymagająca pełnego, zorganizowanego systemu opieki i kształcenia. Potrzebujemy również systemu uznawanych przez państwo certyfikacji, jasno opisanych ścieżek klinicznych i zasobów, które to umożliwią – mówi dr n. med. Przemysław Lipiński, prezes Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran, przedstawiciel Polski w D-Foot International, członek International Association of Diabetic Foot Surgeons, kierownik Pracowni Leczenia Ran Centrum Medycznego ARGO w Łodzi.

Większość ankietowanych – aż 86% – uważa, że opieka nad ranami przewlekłymi powinna być szczegółowo wpisana do programów nauczania. Nieco ponad jedna trzecia (37%) dostrzega związek pomiędzy prowadzeniem odpowiedzialnej strategii leczenia ran a politykami antybiotykooporności, co pozostawia przestrzeń do dalszej edukacji w tym zakresie.