4,7 mln osób dorosłych w Polsce ma chore nerki. Z powodu chorób nerek umiera w naszym kraju co roku ok. 80 000 osób.  Przewlekła choroba nerek (PChN) znacznie upośledza jakość życia i już na wczesnych etapach rozwoju jest groźna dla zdrowia. Dlatego trzeba o tym mówić i trzeba ją diagnozować, ponieważ są dostępne skuteczne metody leczenia, które znacznie spowalniają postęp choroby. Należy zacząć od prostych badań moczu i krwi, które może zlecić każdy lekarz rodzinny – wskazywali eksperci podczas debaty „Przewlekła choroba nerek – jak zapobiegać i leczyć”, zorganizowanej z inicjatywy Fundacji TO SIĘ LECZY.

– (...) Co trzeci pacjent, który wchodzi do gabinetu lekarza POZ, ma przewlekłą chorobę nerek, tymczasem większość z nich pozostaje niezdiagnozowanych – podkreślał prof. Ryszard Gellert, konsultant krajowy w dziedzinie nefrologii. – Przewlekłą chorobę nerek wykrywa się nadal bardzo późno. Tak naprawdę pacjenci są kierowani do nefrologa dopiero na kilka miesięcy przed tym, jak nerki całkowicie odmawiają posłuszeństwa. I to jest trend, który musimy odwrócić.

– Nadciśnienie tętnicze i cukrzyca to najczęstsze schorzenia, które zwiększają ryzyko rozwoju chorób nerek. Natomiast same choroby kłębuszków nerkowych, o których ciągle słyszymy, to są choroby rzadkie – mówi prof. Gellert. Do innych czynników ryzyka należą: miażdżyca, otyłość, niewydolność serca, choroby autoimmunologiczne, palenie papierosów i picie alkoholu. Nerki nie bolą, dlatego pacjenci często nie zgłaszają się do lekarza z tymi problemami. Dlatego ważne jest, aby zachować czujność i nie czekać na objawy, tylko raz na 2 lata wykonać proste badania moczu i krwi.

Diagnostyka

–  Często zdarza się, że z powodu obrzęków pacjent trafia do różnych specjalistów, np. kardiologa, onkologa, natomiast nie ma wykonanego prostego badania moczu. A są to badania niedrogie i powszechnie dostępne, nieobciążające pacjenta, jak ogólne badanie moczu, oznaczenie stężenia albuminy i kreatyniny – wskazywała prof. Magdalena Krajewska, prezes Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego.

Każdy krwinkomocz i obecność białka w moczu wymaga dalszej diagnostyki. – Lekarz rodzinny ma w swoim zestawie badań pełne możliwości diagnostyki lub co najmniej podejrzenia choroby nerek. Dodatkowo w ramach opieki koordynowanej w POZ ma teraz dostępny cały pakiet badań pod kątem przewlekłej choroby nerek i może skonsultować pacjenta z nefrologiem – powiedział dr Janusz Krupa, prezes Instytutu Człowieka Świadomego.

Anemia, czyli niedokrwistość bardzo często towarzyszy przewlekłej chorobie nerek. Nie można jej bagatelizować, ponieważ pogarsza wyniki leczenia, wpływa na śmiertelność, pogarsza jakość życia, wywołuje cały szereg powikłań sercowo-naczyniowych, wreszcie prowadzi do konieczności przetoczeń krwi.

– Zdarza się, że pacjent ma diagnozowaną niedokrwistość, ma wykonywane specjalistyczne badania z biopsją szpiku włącznie, a nie ma wcześniej wykonanego stężenia kreatyniny, które pozwoliłoby wcześnie zdiagnozować chorobę nerek i powiązać anemię właśnie z tym schorzeniem – powiedziała prof. Krajewska. – Od niedawna mamy możliwość leczenia nie tylko rekombinowaną erytropeotyną, ale także dostęp do nowych, skutecznych leków, w tym doustnych, które powodują zwiększoną produkcję żelaza, w ramach programu lekowego, który daje lekarzowi możliwość dopasowania dawek leków do potrzeb danego pacjenta.

Dieta niskobiałkowa

W zachowaniu dobrej jakości życia pacjenta z PChN kluczową rolę odgrywa dieta niskobiałkowa, z ograniczeniem lub wyeliminowaniem spożycia mięsa i unikaniem żywności przetworzonej, która zawiera bardzo duże ilości fosforanów. W przypadku osób dializowanych stosuje się także leki wspomagające, obniżające zawartość fosforanów w jelitach, niestety część z nich jest jeszcze nierefundowana. Dieta niskobiałkowa to absolutna podstawa, zwłaszcza przy niewydolności nerek, ponieważ białko zakwasza organizm i dostarcza duże ilości fosforanów.

Nefroprotekcja

Przez wiele lat pokutowało przekonanie, że niewiele dla pacjentów z przewlekłą chorą nerek można zrobić, tymczasem mamy obecnie nowe, skuteczne leki. Standardem postępowania jest nefroprotekcja, mająca na celu zwolnienie progresji przewlekłej choroby nerek i odroczenie w czasie terapii nerkozastępczej. Leczy się całościowo objawy i powikłania, takie jak niedokrwistość, schorzenia sercowo-naczyniowe. To wymaga współpracy wielu specjalistów. Wsparciem są nowe terapie o działaniu nefroprotekcyjnym, jak np. flozyny.