Krajowy Rejestr Nowotworów podaje, że na raka choruje ok. 1,17 mln osób w Polsce. W ostatnich latach najwięcej, bo aż 38% wszystkich badań klinicznych prowadzonych jest właśnie w obszarze onkologii. Dzięki badaniom klinicznym pojawiają się nowe terapie i leki, które sprawiają, że nowotwór staje się chorobą przewlekłą, a nie wyrokiem. Jednocześnie obserwujemy poprawę rokowań w leczeniu radykalnym, czyli z intencją wyleczenia. 

Choroby onkologiczne zajmują drugie miejsce na świecie pod względem śmiertelności, powodując nawet do 26% wszystkich zgonów. Do najbardziej śmiertelnych pod względem całkowitej liczby zgodnów należą: rak płuca, piersi, jelita grubego i prostaty, natomiast pod względem złego rokowania wymienić należy chociażby o glejaki i raka trzustki.  Prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwór wzrasta wraz z wiekiem, jednak należy pamiętać, że choroby onkologiczne stały się także dominującą przyczyną zgonów u osób młodych i w średnim wieku. U kobiet w wieku 20–44 lat odpowiadają za ok. 1/3 przedwczesnych zgonów i ok. 50% w grupie kobiet w wieku 45–64 lat. Wśród mężczyzn w wieku średnim nowotwory odpowiadają za ok. 1/3 zgonów.

– Chociaż dysponujemy coraz lepszymi narzędziami diagnostycznymi, do których mamy coraz szerszy dostęp, nie brakuje również akcji świadomościowych, to wciąż mamy stosunkowo niską kulturę profilaktyki i przeciwdziałania nowotworom – zauważa lek. Marek Kotlarski, onkolog, specjalista onkologii klinicznej Centrum Medycznego Pratia Poznań. – Badamy się za rzadko w obawie, "że coś się znajdzie”. Zwłaszcza wśród młodych osób nowotwory są wykrywane zupełnie przypadkiem, przy okazji innych badań lub dolegliwości.

Do często wskazywanych czynników zachorowania należy nieodpowiednia dieta (nadmiar białka i  tłuszczu, szczególnie pochodzenia zwierzęcego, niedobór warzyw i owoców, dużo wysokoprzetworzonej żywności oraz cukrów i soli), brak aktywności fizycznej, zła jakość powietrza, a przede wszystkim nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu.

Jak wykazują badania, profilaktyka onkologiczna powinna być dużo bardziej rozpowszechniona, a wiele badań profilaktycznych warto wykonywać przynajmniej raz na dwa lata. Im wcześniej wykryjemy nowotwór i szybciej zaczniemy leczenie, tym większe mamy szanse na wyzdrowienie.

Innowacyjne terapie onkologiczne

Dziś sytuacja pacjentów onkologicznych wygląda znacznie lepiej niż 20 lat temu. Obok standardowo stosowanej chemioterapii upowszechniły się nowe leki biologiczne, takie jak inhibitory kinaz, czyli tzw. leczenie celowane oraz immunoterapia.

– Postęp, który dzieje się w medycynie, sprawia, że leczenie mamy coraz bardziej spersonalizowane – tłumaczy lek. Marek Kotlarski. – Odeszliśmy już od stosowania chemioterapii, a na wszystkie nowotwory mamy dostępne coraz bardziej specjalistyczne terapie, które są w stanie uwzględniać nie tylko rodzaj nowotworu (rak nerki, płuca, piersi itd.), ale nawet jego przyczynę i przede wszystkim podłoże genetyczne, czyli określony zestaw uszkodzonych genów.

W przypadku wielu chorób onkologicznych osiągnęliśmy moment, gdy przestały one być chorobami śmiertelnymi, a stały się chorobami przewlekłymi lub wręcz uleczalnymi. Bardzo dobre rokowania daje np. rak skóry, który jest nawet w 100% wyleczalny,  oczywiście zakładając w miarę rozsądny czas rozpoczęcia leczenia. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku raka piersi i prostaty (wykrytych we wczesnym stadium).  

Według Centrum Informacji Farmaceutycznej GlobalData w 2023 r. rozpoczęło się 22 338 badań klinicznych. Głównym wskazaniem tych badań była właśnie onkologia. Badania nad nowymi lekami i terapiami onkologicznymi znajdują się w szczycie zainteresowań współczesnych badań naukowych. 

– W niedalekiej przyszłości możemy spodziewać się jeszcze skuteczniejszych i jeszcze bardziej spersonalizowanych terapii. W tym momencie w ośrodku Pratia Poznań prowadzimy ponad dwadzieścia badań klinicznych nad terapiami, które za kilka lat mogą wejść do standardu leczenia. To za każdym razem duża szansa dla pacjentów, szczególnie tych, którzy wyczerpali już wszystkie dostępne możliwości w ramach powszechnej opieki zdrowotnej – mówi lek. Marek Kotlarski.

Jednak nie ma nic skuteczniejszego niż odpowiednia profilaktyka – bo w onkologii ważny jest czas.