Klotrimazol to syntetyczna pochodna imidazolu. Lek wykazuje szeroki zakres aktywności przeciw grzybom jednokomórkowym, dermatofitom, grzybom pleśniowym oraz dimorficznym. W Polsce lek jest dostępny w postaci tabletek dopochwowych, kremów i innych formulacji do stosowania na skórę. W artykule opisano właściwości leku oraz jego zastosowanie w leczeniu grzybiczych zakażeń narządów płciowych, narządu słuchu i skóry. Przedstawiono także nowe potencjalne zastosowania klotrimazolu w leczeniu malarii, anemii sierpowatej oraz chorób nowotworowych.

Cefuroksym to cefalosporyna II generacji powszechnie stosowana w Polsce zarówno w leczeniu ambulatoryjnym, jak i szpitalnym. Obecnie cefuroksym dostępny jest w postaci doustnej jako prolek – aksetyl cefuroksymu oraz parenteralnej – cefuroksym sodu. Mechanizm działania cefuroksymu polega na blokowaniu syntezy ściany komórkowej bakterii. Zastosowanie kliniczne cefuroksymu obejmuje liczne zakażenia u dzieci i dorosłych. Cefuroksym odgrywa szczególną rolę w leczeniu pacjentów, u których wykazano w przeszłości reakcję nadwrażliwości typu późnego na penicyliny. W tej grupie cefuroksym stanowi bezpieczną alternatywę dla amoksycyliny w terapii zapalenia płuc, ostrego zapalenia ucha środkowego, czy bakteryjnego zapalenia zatok. Obecnie coraz częściej rozważa się leczenie cefuroksymem anginy paciorkowcowej ze względu na podobną skuteczność do penicyliny V, przy jednoczesnym skróceniu o połowę czasu antybiotykoterapii. Uważa się, iż skrócony okres przyjmowania antybiotyku może przyczynić się do lepszego przestrzegania zaleceń lekarskich i tym samym zmniejszenia odsetka niepowodzeń leczenia związanych z przedwczesnym przerwaniem przyjmowania leku.

Ropinirol, jeden z grupy agonistów receptorów dopaminergicznych niebędących pochodnymi ergotaminy, jest szeroko stosowany w leczeniu choroby Parkinsona w jej wczesnym i późnym stadium. Jest to lek pozwalający opanować w zadowalający sposób objawy ruchowe, a w szczególności bradykinezję oraz sztywność i jest preferowany w grupie chorych poniżej 70. r.ż. Uważa się, że ropinirol może odsuwać w czasie wystąpienie powikłań ruchowych leczenia lewodopą. W późnym stadium choroby Parkinsona ropinirol dodany do lewodopy ma potencjał zmniejszania dyskinez i fluktuacji ruchowych. W trakcie rozpoczynania terapii ropinirolem należy być świadomym możliwości wystąpienia objawów niepożądanych: senności w ciągu dnia, hipotonii ortostatycznej, psychoz i zaburzeń kontroli zachowań impulsywnych.

Układ immunologiczny pełni kluczową rolę w obronie organizmu przed czynnikami infekcyjnymi. Dzięki ścisłej współpracy swoistych oraz nieswoistych mechanizmów odporności możliwa jest skuteczna ochrona przed rozwojem zakażenia. Pod wpływem stymulacji antygenami mikroorganizmów dochodzi do uaktywnienia swoistych mechanizmów odporności – odpowiedzi humoralnej oraz komórkowej. W przebiegu odpowiedzi humoralnej uczestniczą swoiste immunoglobuliny różnych klas (IgM, IgG, IgA, IgE), które zapobiegają powtórnemu rozwojowi choroby. Dzięki znajomości procesów rozwoju odporności możliwa jest stymulacja układu odpornościowego za pomocą preparatów farmaceutycznych. Do najczęściej stosowanych preparatów immunomodulujących należą bakteryjne szczepionki swoiste i nieswoiste. Szczepionki nieswoiste zawierają kombinacje ekstraktów różnych bakterii (najczęściej czynników etiologicznych zakażeń dróg oddechowych). Pobudzają one układ jednojądrzastych komórek żernych, zwiększają właściwości bakteriobójcze surowicy i powodują wzrost poziomu naturalnych przeciwciał. W licznych badaniach klinicznych wykazano skuteczność zarówno preparatów dojelitowych, jak i podjęzykowych zawierających lizaty bakteryjne w profilaktyce i leczeniu zakażeń układu oddechowego u dzieci. U pacjentów poddanych terapii nieswoistą szczepionką odnotowano spadek ilości epizodów infekcji układu oddechowego, a także zmniejszenie potrzeby zastosowania antybiotyków w przypadku choroby. U dzieci z nawrotowym zapaleniem migdałków podniebiennych po uzyskaniu pełnej odpowiedzi na terapię immunostymulującą można było zrezygnować z tonsillektomii.

Zapalenie zatok przynosowych najczęściej powstaje na tle wirusowego zakażenia górnych dróg oddechowych. W wyniku toczącego się procesu zapalnego dochodzi do obrzęku i przekrwienia błony śluzowej jam nosa i zatok przynosowych, co prowadzi do upośledzenia drenażu i wentylacji zatok. Gromadząca się wydzielina stanowi bardzo dobre warunki dla powstania nadkażenia bakteryjnego. Głównymi czynnikami etiologicznymi bakteryjnego ostrego zapalenia zatok są: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis. Rzadziej izolowanymi czynnikami etiologicznymi są Staphylococcus aureus i Streptococcus pyogenes. Do objawów zapalenia zatok zaliczamy: upośledzenie drożności nosa, zaburzenia węchu, obecność śluzowo-ropnej wydzieliny, bóle twarzy oraz gorączkę. Często występują także objawy ogólne, takie jak osłabienie, utrata apetytu, zmęczenie. W leczeniu zastosowanie znajdują leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, mukolityczne oraz działające obkurczająco na błonę śluzową nosa i zatok przynosowych, a w niektórych przypadkach niezbędna jest także antybiotykoterapia.

W leczeniu bólu ostrego i przewlekłego najczęściej stosowanymi lekami są NLPZ. Do najczęstszych przyczyn występowania bólu możemy zaliczyć: stany zapalne, urazy i ból pooperacyjny. Na rynku farmaceutycznym dostępne są różne formy NLPZ, m.in. tabletki, saszetki, ODT, czy iniekcje. Dożylne preparaty zapewniają szybkie ustąpienie bólu lub znaczne zmniejszenie jego odczuwania, ale przydatne są głównie w warunkach klinicznych. Wybór właściwego NLPZ dla pacjenta ambulatoryjnego determinowany jest przez szereg czynników. Najważniejszymi są: wiek pacjenta, choroby towarzyszące, stwierdzona wcześniej nadwrażliwość na te leki, oczekiwania pacjenta, aktualnie stosowane inne leki. Istotne znaczenie ma uwzględnienie możliwości wystąpienia objawów niepożądanych ze strony układu pokarmowego, serca, nerek, wątroby. Konieczne jest również uwzględnienie ewentualnych interakcji z innymi stosowanymi przez pacjenta lekami. Spośród NLPZ nimesulid, jako preferencyjny inhibitor COX-2, zajmuje szczególne miejsce z uwagi na jego szeroki zakres działań i możliwość uwzględnienia tego leku w niedalekiej przyszłości w strategii wspomagającej leczenie udarów mózgu oraz nowotworów. Nimesulid jest skutecznym lekiem przeciwbólowym i przeciwzapalnym, który po uwzględnieniu czynników zapewniających jego bezpieczne stosowanie przyczynia się do poprawy jakości życia pacjentów.

Zakażenie układu moczowego (ZUM) jest powszechnie występującą infekcją bakteryjną. W przeważającej części przypadków dochodzi do niej drogą wstępującą, poprzez kolonizację cewki moczowej, a następnie pęcherza moczowego poprzez bakterie uropatogenne. Tylko ok. 2% przypadków ZUM to zakażenia krwiopochodne występujące u osób nieimmunokompetentnych. Do najczęstszych czynników etiologicznych ZUM należą: Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Enterococcus faecalis, Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa, Streptococcus agalactiae. W leczeniu ZUM zastosowanie znajdują: trimetoprim, trimetoprim/sulfametoksazol, ampicylina, amoksycylina/kwas klawulanowy, cefuroksym, nitrofurantoina, fosfomycyna z trometamolem. W przypadku niepowikłanego ZUM można rozpocząć terapię empiryczną trimetoprimem z sulfametaksazolem, trwającą od 3 do 7 dni, natomiast w przypadku niepowodzenia terapii lub powikłanego ZUM zawsze należy wykonać posiew moczu oraz rozpocząć leczenie zgodne z antybiogramem.

Zakażenia układu oddechowego są najczęstszą przyczyną porad ambulatoryjnych. Te, które toczą się w obrębie dolnych dróg oddechowych, obejmują ostre zapalenie oskrzeli i oskrzelików oraz pozaszpitalne zapalenie płuc; ich leczenie zależy od czynników etiologicznych i stanu chorego. W terapii ostrych zapaleń oskrzeli i oskrzelików, wywoływanych najczęściej przez wirusy, zazwyczaj nie stosuje się antybiotykoterapii, natomiast w pozaszpitalnym zapaleniu płuc włącza się antybiotyki z grupy beta-laktamowych, makrolidów i fluorochinolonów. Lekiem pierwszego rzutu jest wówczas amoksycylina (w monoterapii lub z kwasem klawulanowym), a w drugim i dalszych rzutach pozostałe antybiotyki.

Rodzinna hipercholesterolemia (FH) jest najbardziej powszechnie występującym monogenowym zaburzeniem gospodarki lipidowej, które prowadzi do przedwczesnych schorzeń naczyń wieńcowych oraz znacznie podwyższa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych (CVD) i zawału serca. Wczesną opieką specjalistyczną powinni być objęci pacjenci ze zdiagnozowaną FH oraz dzieci z utrzymującym się stężeniem cholesterolu całkowitego powyżej 250 mg/dl, cholesterolu LDL-C powyżej 160 mg/dl, triglicerydów na czczo powyżej 500 mg/dl w dwóch testach (lub 750 mg/dl w jednym teście) albo w przypadku wielu czynników ryzyka (cukrzyca, współwystępowanie nadciśnienia i dyslipidemii).

Osteoporoza jest jedną z najczęściej występujących chorób w krajach rozwiniętych. Jest to również bardzo ważny problem zdrowia publicznego, a jego skutki mają duży wpływ na jakość życia chorych. Osteoporoza to przewlekła choroba charakteryzująca się utratą masy kostnej, spowodowaną znacznym pogorszeniem mikroarchitektury kości. Schorzenie to wynika z braku równowagi między kościotworzeniem a resorpcją kości. Głównym celem leczenia osteoporozy jest zmniejszenia ryzyka złamań. W artykule przedstawiono obecną sytuację epidemiologiczną osteoporozy, złożoność jej etiopatogenezy i warunki wpływające na jej rozwój. Opisano zastosowania różnych grup leków, rolę suplementacji wapnia i witaminy D w leczeniu osteoporozy.

Zapalenie ucha środkowego można podzielić na zapalenia ostre, przewlekłe i wysiękowe. W patogenezie zapalenia ucha środkowego czynnikami predysponującymi są zaburzenia drożności trąbki słuchowej, dysfunkcja rzęsek oraz obecność zakażenia górnych dróg oddechowych. Zazwyczaj zapalenie ucha środkowego poprzedzone jest infekcją nieżytową nosa i górnych dróg oddechowych. Czynnikami etiologicznymi ostrego zapalenia ucha środkowego mogą być zarówno wirusy (zapalenie nieropne), jak i bakterie (zapalenie ropne). Wśród najczęstszych patogenów wywołujących ropne ostre zapalenie ucha środkowego znajdują się: Streptococcus pneumoniae (ok. 40%), Haemophilus influenzae (ok. 25-30%), Moraxella catarrhalis (ok. 10-20%), S. viridans, Staphylococcus aureus oraz pałeczki Gram-ujemne.

Artykuł omawia aktualne standardy insulinoterapii w cukrzycy typu 2. Charakteryzuje skuteczność i bezpieczeństwo dostępnych rodzajów insuliny. Przedstawia także aktualne wytyczne dotyczące leczenia farmakologicznego.

Polipy nosa to owalne struktury wpuklające się do światła jamy nosowej. Najczęściej powstają w przewodzie nosowym środkowym, na ścianie bocznej w okolicy kości sitowej. W patogenezie polipów znaczącą rolę odgrywa proces zapalny. W wyniku aktywacji komórek zapalnych – mastocytów, limfocytów oraz granulocytów dochodzi do obrzęku błony śluzowej, infiltracji śluzówki przez granulocyty. Polipy nosa często współistnieją z przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych. Wśród dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta z polipami nosa występują: uczucie niedrożności nosa, katar, ból twarzy, upośledzony węch lub jego utrata, zaburzenia snu. U dzieci może występować chrapanie, mowa nosowa oraz stałe oddychanie przez usta. Ze względu na zapalne podłoże choroby w leczeniu przyczynowym glikokortykosteroidy (GKS) w postaci preparatów donosowych są lekiem z wyboru. Dzięki miejscowej aplikacji możliwe jest osiągnięcie sukcesu terapeutycznego przy minimalizacji ryzyka wystąpienia działań niepożądanych. Do najczęściej używanych preparatów należą krople z propionianem flutykazonu, które znacznie lepiej penetrują do przewodu nosowego środkowego w porównaniu z GKS w postaci aerozolu. Zawiesina donosowa może być stosowana w leczeniu skojarzonym z antybiotykami w przypadku infekcji bakteryjnej, a także łącznie z lekami przeciwwirusowymi.

Alergiczny nieżyt nosa jest schorzeniem dotyczącym stale rosnącej liczby pacjentów. W Polsce częstość jego występowania wynosi ok. 25%. U podłoża schorzenia leży IgE-zależna reakcja zapalna błony śluzowej nosa, będąca następstwem ekspozycji na antygen. W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące sytuacji epidemiologicznej, patofizjologii oraz metod leczenia alergicznego nieżytu nosa, w tym z zastosowaniem glikokortykosteroidów donosowych.

Obecnie niedokrwistość z niedoboru żelaza jest problemem ogólnoświatowym. Najczęściej dotyczy młodych, obficie miesiączkujących kobiet, a także chorych z obecnym przewlekłym krwawieniem z przewodu pokarmowego. Do grup ryzyka zalicza się także wielokrotnych dawców krwi, kobiety ciężarne, osoby z chorobami upośledzającymi wchłanianie z przewodu pokarmowego lub stosujące restrykcyjną dietę eliminacyjną. Rozpoznanie anemii opiera się na badaniu stężenia hemoglobiny, wartości hematokrytu oraz liczby erytrocytów we krwi obwodowej. W leczeniu należy zastosować równocześnie leczenie suplementacyjne preparatami żelaza, odpowiednio zmodyfikowaną dietę oraz terapię przyczynową. Najczęściej stosowane są doustne preparaty żelaza, których skuteczność wzrasta podczas jednoczesnego zastosowania kwasu askorbinowego, który warunkuje lepsze wchłanianie żelaza nieorganicznego. Skuteczność suplementacji można zaobserwować już po 7 dniach zastosowania, w postaci wzrostu retikulocytozy.