Rozpowszechnienie chorób metabolicznych, kardiologicznych i nerkowych przyczyniło się do zdefiniowania w 2023 r. przez Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (AHA) zespołu sercowo-nerkowo-metabolicznego. W Polsce zaburzenia lipidowe występują u ok. 20 mln osób, ponad 10 mln ma nadciśnienie tętnicze, blisko 15 mln dorosłych ma nadwagę i niemal 4 mln otyłość. Na cukrzycę choruje w naszym kraju ponad 3 mln osób, a u kolejnych 3 mln występuje zespół metaboliczny. Ponad 2 mln Polaków cierpi na chorobę niedokrwienną serca, a u ponad 1 mln występuje niewydolność serca. Przewlekła choroba nerek dotyka w Polsce ponad 4 mln osób. 

–Tak duże obciążenie populacyjne w połączeniu z bardzo konkretnymi potrzebami zdrowotnymi pacjentów sprawia, że zespół sercowo-nerkowo-metaboliczny to jedno z największych wyzwań dla systemów zdrowia. Dlatego konieczne jest wsparcie obszaru profilaktyki pierwotnej, które pozwoli ograniczyć zapadalność na schorzenia z zakresu zespołu CRM – zwraca uwagę dr n. med. Magdalena Władysiuk, prezes Stowarzyszenia CEESTAHC, wiceprezes HTA Consulting.

Grono specjalistów przygotowało raport systemowy pt. „Zespół sercowo-nerkowo-metaboliczny (ang. cardio-renal-metabolic syndrome, CRM) jako wyzwanie w opiece nad pacjentami z chorobami cywilizacyjnymi”. Zdaniem autorów raportu działania obejmować powinny stosowanie optymalnych metod leczenia i wspieranie pacjentów w procesie radzenia sobie z chorobą. Niezbędna jest ponadto poprawa w zakresie integracji świadczeń dla pacjentów, u których występują kolejne powikłania związane z zespołem CRM.

– Zespół sercowo-nerkowo-metaboliczny to zaburzenie ogólnoustrojowe, charakteryzujące się wzajemnymi interakcjami pomiędzy metabolicznymi czynnikami ryzyka, przewlekłą chorobą nerek a układem sercowo-naczyniowym. Zespół ten prowadzi do uszkodzenia wielu narządów i znamiennie zwiększa ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. Charakteryzuje się on wieloma różnymi objawami  występującymi w przebiegu niewydolności serca, migotania przedsionków, choroby wieńcowej, chorób tętnic obwodowych czy udaru mózgu – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Przemysław Leszek, kardiolog z Kliniki Niewydolności Serca i Transplantologii Narodowego Instytutu Kardiologii im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Państwowy Instytut Badawczy.

Niebezpieczna jest m.in.: obecność przewlekłego stanu zapalnego, przynależność do grupy wysokiego ryzyka, niezdrowy styl życia (m.in. brak aktywności fizycznej, zły sposób odżywiania się, nieumiejętność radzenia sobie ze stresem czy stosowanie używek) zaburzenia zdrowia psychicznego i snu (m.in. depresja), czynniki specyficzne dla płci (np. przedwczesna menopauza), podwyższone stężenie białka C-reaktywnego oraz niewydolność nerek i/lub cukrzyca w wywiadzie rodzinnym, brak badań w kierunku czynnika ryzyka lub bilansowych u dorosłych. Specjaliści zwracają uwagę, że problemy zdrowotne, jakie występują w  przebiegu zespołu CRM, obniżają jakość życia, wpływając zarówno na codzienne funkcjonowanie, jak i na zdrowie psychiczne pacjentów. To choroba, która w znaczący sposób zwiększa koszty opieki zdrowotnej w związku z koniecznością wizyt u różnych specjalistów, częstszych hospitalizacji czy przewlekłego przyjmowania wielu leków jednocześnie.

Kompleksowa opieka

Autorzy raportu przedstawili zakres modeli opieki zdrowotnej oraz formy możliwości finansowania świadczeń w zespole CRM w poszczególnych krajach, zwracając uwagę, że dominujący, tradycyjny model finansowania usług zdrowotnych – oparty na opłatach za usługi – nie zawsze sprawdza się w postępowaniu z pacjentami z chorobami przewlekłymi, do jakich należy zespół CRM.

Z uwagi na fakt, iż zespół sercowo-nerkowo-metaboliczny jest schorzeniem obejmującym wiele różnych układów i narządów, efektywne postępowanie terapeutyczne u tych chorych wymaga integracji świadczeń i koordynacji działań. Kompleksowa opieka nad chorym powinna uwzględniać indywidualne potrzeby i preferencje pacjenta oraz jego aktywny udział w procesie leczenia. Ważne jest także stosowanie leków o kompleksowych mechanizmach działania, oddziałujących na wiele narządów jednocześnie w sposób, który minimalizuje konieczność stosowania skomplikowanych schematów wielolekowych oraz ryzyko interakcji między lekami – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Grzegorz Dzida, diabetolog z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

W raporcie znajdziemy także rekomendacje, jak dostosować system do rosnącej liczby chorych z chorobami przewlekłymi. Znajdują się wśród nich m.in. podniesienie jakości i dostępności opieki zdrowotnej oraz nowoczesnych terapii lekowych, współpraca między POZ a ambulatoryjną opieką specjalistyczną, wprowadzenie zmian w kształceniu kadr medycznych oraz regularne wykonywanie badań przesiewowych, a w grupach o wysokim ryzyku wystąpienia określonych schorzeń także badań diagnostycznych. Autorzy zwracają uwagę, że istotnym elementem profilaktyki są regularne badania bilansowe dla wszystkich Polaków.

Raport pt. „Zespół sercowo-nerkowo-metaboliczny (CRM) jako wyzwanie w opiece nad pacjentami z chorobami cywilizacyjnymi” został opracowany w 2024 r. , pod redakcją naukową dr n. med. Magdaleny Władysiuk, HTA Consulting, przez zespół w składzie: Anita Stożek-Tutro, Kaja Kostrzewska, Klaudia Janiszewska, Magdalena Monica. 

 CRM_jako_wyzwanie_w_opiece_nad_pacjentami_z_chorobami_cywilizacyjnymi_raport_2024.pdf