Najnowszy raport inicjatywy All.Can Polska Diagnoza zmian w opiece onkologicznej i hematoonkologicznej 2023 podsumowuje zmiany, jakie zaszły w minionym roku. Eksperci inicjatywy All.Can Polska dokonali oceny postępu we wdrażaniu zalecanych rozwiązań systemowych, m.in. takich jak wprowadzenie Narodowej Strategii Onkologicznej 2020-2030, pracy nad rozwiązaniami poprawiającymi dostęp do diagnostyki molekularnej czy zmiany w dostępie do terapii.

– W ubiegłym roku wiele się wydarzyło w onkologii. W 2023 r. nastąpił postęp we wdrażaniu Narodowej Strategii Onkologicznej, w tym m.in.: realizacja programu szczepień przeciwko wirusowi HPV czy wdrożenie niezależnej wyceny patomorfologii. Niestety w ciągu prawie pół roku funkcjonowania programu bezpłatnych szczepień przeciw HPV udało się wyszczepić tylko 16% docelowej grupy 12- i 13 -atków. Dlatego tak ważne jest, aby podnieść efektywność szczepień i wprowadzić edukację do szkół podstawowych, jak również należy rozważyć możliwość wykonywania szczepień przez pielęgniarki szkolne i w aptekach. Kluczowe działania na rok 2024 to mi.in.: dalsze konsekwentne wdrażanie Narodowej Strategii Onkologicznej, lung cancer unit-ów, akredytacji diagnostyki molekularnej, indywidualnego kontaktu z obywatelami w zakresie profilaktyki przez IKP, testu FIT przy profilaktyce raka jelita grubego, testu HPV-DNA w kierunku raka szyjki macicy, Narodowego Portalu Onkologicznego, a także systemu oceny wskaźników i mierników jakości opieki – podsumowuje prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków NIO – PIB w Warszawie, pełnomocnik dyrektora NIO – PIB do spraw Narodowej Strategii Onkologicznej i Badań Klinicznych, członek Prezydium All.Can Polska.

W tym roku po raz pierwszy eksperci All.Can Polska przeanalizowali zmiany, które nastąpiły w opiece hematoonkologicznej w 2023 r. i wskazali na niezaspokojone potrzeby, które wymagają dalszej pracy w tym obszarze.  Eksperci podkreślają, że nowotwory krwi i szpiku mogą być skutecznie leczone. Kluczem jest ich wczesne wykrycie.

W najnowszym raporcie wiele uwagi poświęcono diagnostyce genetycznej. – Kluczowe dla możliwości właściwego zastosowania innowacyjnych terapii jest prowadzenie badań genetycznych i molekularnych, które są podstawą do kwalifikacji pacjentów do terapii celowanych i immunoterapii. Dostęp do tych badań ma znaczenia dla poszczególnych pacjentów, umożliwiając im najwłaściwsze, efektywne leczenie, a tym samym lepsze rokowanie. Zapewnienie szerszego dostępu do badań genetycznych ii molekularnych w połączeniu z refundacją innowacyjnego leczenia to inwestycja w zdrowie Polaków – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Maciej Krzakowski, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej, członek Prezydium All.Can Polska.

–  Na rok 2023 zaplanowano wiele działań w genetyce i intensywnie pracowano, pamiętając o tym, jak bardzo na poprawę diagnostyki genetycznej czekają pacjenci, jednak nie wszystko udało się zrealizować. W szczególności nie udało się przyjąć ustawy o tekstach genetycznych ani przedłużyć na 2024 rok Planu dla Chorób Rzadkich, w którym poprawa diagnostyki genetycznej była bardzo ważnym zadaniem, nie objęto też  refundacją kompleksowego profilowania genetycznego – nowoczesnego badania potrzebnego w diagnostyce genetycznej w onkologii. Dokończenie tych działań i rozpoczęcie nowych to zadanie na 2024 rok. Potrzebujemy konkretnych, szybkich działań systemowych na rzecz poprawy diagnostyki genetycznej w Polsce, takich jak wprowadzenie ustawy o badaniach genetycznych w medycynie (ustawa o testach genetycznych), uproszczenie systemu finansowania badań genetycznych, wprowadzenie certyfikacji laboratoriów genetycznych, stworzenie wspólnej bazy danych genomowych. Ważnej jest umożliwienie rozliczenia wszystkich niezbędnych badań genetycznych wykonanych z materiału biologicznego pobranego w czasie wizyty ambulatoryjnej, a także  wprowadzenie tzw. 4. koszyka badań genetycznych, obejmujących kompleksowe profilowanie genomowe i płynną biopsję. Szczególnie ważne jest zabezpieczenie i wyszkolenie odpowiednich kadr dla diagnostyki genetycznej i poradnictwa genetycznego, w tym utworzenie nowych specjalizacji i nowych zawodów medycznych. W związku z rozwojem badań genetycznych potrzebni są lekarze specjaliści genetyki klinicznej, diagności laboratoryjni ze specjalizacją z laboratoryjnej genetyki medycznej, specjaliści nowej specjalizacji medyczna genetyka molekularna, pielęgniarki genetyczne (nowa specjalizacja) oraz doradcy genetyczni w onkologii (nowy zawód medyczny). Badania genetyczne mają znaczenie dla pacjentów onkologicznych, nie tylko na etapie leczenia  i diagnostyki, ale także na innych etapach opieki onkologicznej: etapie profilaktyki, nadzoru nad pacjentami z dziedziczonymi nowotworami i ich rodzinami, monitoringiem terapii. Osiągnięciem jest opracowanie standardów badań genetycznych w onkologii, co z pewnością będzie miało wpływ na jakość diagnostyki genetycznej – tłumaczy prof. dr hab. n. med.  Anna Latos-Bieleńska, konsultant krajowa w dziedzinie genetyki klinicznej, przewodnicząca Rady ds. Chorób Rzadkich, Katedra i Zakład Genetyki Medycznej UM w Poznaniu, członek Grupy Sterującej All.Can Polska.

Więcej: All_Can_Diagnoza_2023_PRESS (all-can.pl)