Szczepionka przeciw COVID-19 dostosowana do wariantu XBB.1.5 nie jest dostępna dla całej populacji. Z możliwości zaszczepienia się przeciw COVID-19 szczepionką przygotowaną na obecny sezon jesienno-zimowy zostały wykluczone dzieci od 6. miesiąca do 12. r.ż. oraz kobiety w ciąży. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych zwracają uwagę na możliwe negatywne skutki takiej sytuacji, ponieważ COVID-19 wciąż prowadzi do ciężkich zachorowań, hospitalizacji, a niekiedy do śmierci. Ponadto osłabia naszą odporność, powoduje odległe i zróżnicowane powikłania. Brak dostępności do odpowiednich szczepień zwłaszcza u najmłodszych dzieci prowadzi do niepotrzebnych zachorowań i nadmiarowych hospitalizacji.

– Na COVID-19, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym, może zachorować każdy, ale szczególnie jest niebezpieczny dla osób z grup ryzyka, do których zaliczają się m.in. kobiety w ciąży, najmłodsi i dzieci z ciężkimi zaburzeniami odporności czy z chorobami współistniejącymi. Program Szczepień Ochronnych opublikowany na rok 2024 zaleca szczepienia przeciw COVID-19 wszystkim osobom od ukończenia 6. miesiąca życia – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, Przewodniczący Rady Naukowej OPZCI.

Zgodnie z zaleceniami międzynarodowymi Europejskiej Agencji Leków EMA oraz Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób ECDC szczepienia przeciw COVID-19 w sezonie jesień-zima 2023-2024 powinny być prowadzone z zastosowaniem szczepionek adaptowanych do podwariantu XBB.1.5 wirusa SARS-CoV-2. Szczepieniami priorytetowo powinny być objęte: osoby w wieku ≥ 60 lat, osoby z niedoborami odporności bez względu na wiek, osoby z przewlekłymi chorobami współistniejącymi, zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 bez względu na wiek, kobiety w ciąży.

W Polsce do realizacji szczepień przeciw COVID-19 w obecnym sezonie została wybrana szczepionka białkowa XBB.1.5, która jest zarejestrowana do stosowania od 12 lat, co nie zapewnia możliwości podania szczepionki w najszerszej możliwie populacji (tj. od 6. miesiąca życia, jak w przypadku szczepionek mRNA). Prowadzenie szczepień przeciw COVID-19 z wyłącznym zastosowaniem szczepionki białkowej, jako jedynego produktu leczniczego adaptowanego do podwariantu XBB.1.5, wyklucza zatem znaczą część populacji pediatrycznej z możliwości zapewnienia optymalnej ochrony, którą powinny uzyskać po zaszczepieniu preparatem adaptowanym do podwariantu XBB.1.5. Sytuacja ta w szczególności ma znaczenie dla pacjentów pediatrycznych z grup ryzyka (niedobory odporności, współchorobowości).

Kolejną grupą, która została wykluczona z możliwości otrzymania skutecznej profilaktyki przeciw COVID-19 są kobiety w ciąży. Stosowanie szczepionki białkowej u kobiet w ciąży nie jest rutynowo zalecane, co wynika m.in. z zapisów zawartych w Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL): Podanie szczepionki białkowej XBB.1.5 w okresie ciąży można rozważyć tylko wtedy, gdy potencjalne korzyści przewyższają jakiekolwiek potencjalne ryzyko dla matki i płodu. Z kolei, w przypadku szczepionek mRNA przeciw COVID-19, ChPL zawiera informację, że produkt leczniczy może być stosowany w okresie ciąży, co wynika z dostępnych danych dotyczących innych wariantów szczepionek oraz braku wykazania zwiększenia występowania zaburzeń ciąży i ryzyka poronienia w dużych badaniach obserwacyjnych. Polskie Towarzystwo Ginekologii i Położników w swoich rekomendacjach wskazuje podawanie tylko szczepionek mRNA kobietom w ciąży.

Szacunkowa liczba osób wykluczonych z możliwości zaszczepienia przedstawia się następująco: populacja poniżej 12 lat – 4,4 mln,liczba kobiet w ciąży – ok. 230 tys.

Wybór szczepionki białkowej adaptowanej do podwariantu XBB.1.5, która może być stosowana u wyżej wymienionych osób w celu zapobiegania chorobie COVID-19 wywoływanej przez wirusa SARS-CoV-2, nie stanowi optymalnego wyboru w kontekście aktualnych potrzeb profilaktyki przeciw COVID-19.