Europejskim Tygodniem Urologii jest obchodzony od 26 września, a jego tematem przewodnim jest rak pęcherza moczowego. Każdego dnia 20 Polaków słyszy diagnozę raka pęcherza moczowego. Rocznie jest to prawie 7,5 tys. osób czyli mniej więcej tyle, ilu mieszkańców liczy znana miejscowość uzdrowiskowa – Szczawnica nad przełomem Dunajca. Jakie kroki należy wtedy podjąć? Gdzie się kierować? O co pytać lekarza na poszczególnych etapach diagnostyki i leczenia? Gdzie uzyskać wsparcie? Aby przybliżyć chorym i ich opiekunom odpowiedzi na te ważne, nurtujące ich, pytania, przygotowaliśmy kompleksowy opis ścieżki pacjenta z rakiem pęcherza moczowego. To opracowanie, w którym w kilku prostych krokach wskazujemy drogę postępowania w przypadku wykrycia tego nowotworu. W ten sposób chcemy zwiększyć szanse polskich pacjentów z rakiem pęcherza moczowego na wyleczenie lub na dłuższe życie, a także dać wsparcie chorym i ich bliskim – mówi Krystyna Wechmann, prezes Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych, która jest organizatorem kampanii edukacyjnej RAK PĘCHERZA – WYKRYJ I LECZ!

Na ścieżkę składa się 6 kroków: 

Objawy raka pęcherza 

Pierwszym znaczącym objawem raka pęcherza jest najczęściej pojawienie się krwi w moczu. Niestety, często jest jej tak mało, że nie da się jej zauważyć gołym okiem. To dlatego tak ważne jest, by regularnie wykonywać badanie moczu. Inne  wczesne symptomy raka pęcherza mogą być mylące i przypominać objawy innych chorób układu moczowego, jak choćby infekcji lub kamicy. Należą do nich: częste i bolesne oddawanie moczu, zaburzenia jego oddawania, ból pleców i miednicy czy ból w dole brzucha. Utrzymywanie się którejś z tych dolegliwości dłużej niż 3 tygodnie to znak, że należy udać się do lekarza rodzinnego.

Podejrzenie raka pęcherza 

Podstawowe badania, które powinien zlecić lekarz rodzinny, to badanie moczu na obecność krwi i USG układu moczowego. Lekarz rodzinny może też zlecić inne badania, których nieprawidłowe wyniki mogą, ale nie muszą wskazywać na proces nowotworowy, np. podstawowe badania laboratoryjne, jak morfologia z rozmazem. Gdy wyniki będą niepokojące, lekarz rodzinny zaleci wizytę u specjalisty – urologa. Jeśli lekarz rodzinny podejrzewa raka pęcherza, powinien wystawić kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, tzw. kartę DiLO, która umożliwia wizytę u specjalisty bez kolejki oraz szybkie przejście diagnostyki i rozpoczęcie leczenia, co jest kluczowe w terapii pacjentów z rakiem pęcherza.

Diagnostyka wstępna

Jej celem jest potwierdzenie lub wykluczenie nowotworu. Obejmuje ona wykonanie takich specjalistycznych badań diagnostycznych jak: cytologiczne badanie moczu i cystoskopia, czyli badanie polegające na oglądaniu wnętrza pęcherza moczowego. W czasie cystoskopii można wykonać też biopsję, czyli pobrać wycinki do badania histopatologicznego. Czasami w trakcie cystoskopii usuwa się też całą zmianę podejrzaną o nowotwór. Ta procedura nazywa się TURBT (przezcewkowa resekcja guza pęcherza) i wykonuje się ją w pełnym znieczuleniu. Takie postępowanie stosuje się rutynowo w ośrodkach o najwyższym stopniu referencyjności. Dzięki temu rak pęcherza, jeśli jest mało zaawansowany, jest jednocześnie rozpoznany i wyleczony, a pacjent wymaga jedynie kontroli.

Diagnostyka pogłębiona 

Jej celem jest scharakteryzowanie nowotworu pęcherza moczowego, co pomoże w doborze najlepszej terapii. Aby rozpocząć optymalne leczenie, trzeba stwierdzić, czy nowotwór nacieka na ścianę pęcherza moczowego i okoliczne tkanki oraz czy doszło do zajęcia węzłów chłonnych i powstania przerzutów. W tym celu wykonywane są badania z wykorzystaniem różnych technik obrazowych – tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego czy PET.

Leczenie – wybór metody i ośrodka

Optymalną metodę leczenia dla danego pacjenta wybiera konsylium lekarskie (chirurg onkolog, radioterapeuta, onkolog kliniczny, urolog i inni specjaliści) na podstawie rozpoznania patomorfologicznego i stanu zaawansowania choroby, a także wieku pacjenta, jego stanu ogólnego i chorób współistniejących. Większość pacjentów wymaga leczenia chirurgicznego o różnym stopniu inwazyjności: im bardziej zaawansowany nowotwór – tym bardziej rozległa musi być operacja. Oprócz leczenia chirurgicznego stosuje się chemioterapię podawaną albo bezpośrednio do pęcherza albo ogólnoustrojowo – w zależności od zaawansowania raka. Korzystną opcją jest zastosowanie chemioterapii jeszcze przed operacją – wówczas wyniki leczenia są zazwyczaj lepsze. Dodatkowo, w wybranych przypadkach, stosuje się immunoterapię lub radioterapię. Rozpoczynając leczenie, warto wybrać tzw. ośrodek referencyjny, który ma doświadczenie w leczeniu raka pęcherza, prowadzi opiekę w sposób kompleksowy i ma dostęp do nowoczesnych terapii, a także zapewnia wsparcie koordynatora.

Wsparcie i pomoc w leczeniu

W ośrodkach referencyjnych, oprócz leczenia onkologicznego, prowadzone jest również leczenie wspierające realizowane przez psychoonkologa, dietetyka klinicznego czy lekarza specjalistę rehabilitacji. Leczenie wspierające najlepiej zacząć jeszcze przed rozpoczęciem terapii onkologicznej, aby przygotować do niej ciało i umysł i zachować jak najlepszą jakość życia w chorobie. Niezwykle istotne jest, żeby w chorobie nie być samemu, dlatego nie należy wstydzić korzystać się z pomocy innych ludzi.

Informator „Ścieżka diagnostyki i leczenia pacjenta z rakiem pęcherza”, wraz z pytaniami, które warto zadać lekarzowi na każdym etapie, jest dostępny na nowej stronie internetowej kampanii RAK PĘCHERZA – WYKRYJ I LECZ!