W Polsce choroby nowotworowe są drugą co do częstotliwości przyczyną zgonów, a najczęstszą w przypadku kobiet przed 65. r.ż. Badania pokazują, że nawet 90% wszystkich zachorowań na nowotwory jest związanych z czynnikami zewnętrznymi. Wynika to z tego, że mamy ogromny wpływ na poziom ryzyka. Ważne jest wczesne rozpoznawanie objawów choroby poprzez badania profilaktyczne, samobadanie i obserwację zmian zachodzących w organizmie.

W profilaktyce nowotworowej najważniejsza jest profilaktyka pierwotna, której celem jest wprowadzenie kompleksowych działań u zdrowych osób. Szacuje się, że ok. 70% nowotworów złośliwych jest wynikiem działania szkodliwych czynników związanych ze stylem życia i dietą lub występujących w otaczającym środowisku. Dużą część z nich można eliminować i tym samym zmniejszać ryzyko zachorowania w myśl zasady, że lepiej jest zapobiegać chorobom, niż je później leczyć. W kalendarzu badań profilaktycznych w kierunku nowotworów warto uwzględnić badania skriningowe (mammografię, cytologię, kolonoskopię, PSA u mężczyzn czy niskodawkową tomografię komputerową płuc), które pomagają wcześnie wykryć raka piersi, szyjki macicy, jelita grubego, prostaty czy płuc. W diagnostyce nowotworów u kobiet zastosowanie znajdują również badania obrazowe: USG narządu rodnego i USG piersi oraz rezonans magnetyczny piersi. W przypadku mężczyzn pomocne są badanie USG jąder i prostaty, a także rezonans magnetyczny prostaty – mówi dr n. med. Katarzyna Skórzewska, dyrektor medyczna przychodni specjalistycznych centrum medycznego enel-med.

Europejski Kodeks Walki z Rakiem

Europejski Kodeks Walki z Rakiem w 12 zaleceniach, podpowiada, jak dzięki wprowadzeniu prostych zmian w przyzwyczajeniach, możemy zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy nawet o 50%

1. Nie pal. Palenie papierosów jest główną przyczyną zgonów z powodu raka, a dym papierosowy jest jednym z najsilniejszych czynników rakotwórczych. Do nowotworów tytoniozależnych zalicza się raka płuc, krtani, jamy ustnej, gardła, trzustki, szyjki macicy, pęcherza moczowego czy nerki. Palenie powoduje szacunkowo 82% przypadków raka płuc wśród Europejczyków.

2. Stwórz środowisko wolne od dymu tytoniowego. Osoby niepalące, które są narażone na wtórny dym tytoniowy, wdychają i metabolizują substancje chemiczne i rakotwórcze podobne do wdychanych przez czynnych palaczy.

3. Utrzymuj zdrową wagę ciała. Otyłość jest drugim po paleniu tytoniu czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka. Choroba ta często uważana jest za powikłanie innych chorób, podczas gdy tak naprawdę to ona jest przyczyną ponad 200 powikłań i problemów zdrowotnych, w tym nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, miażdżycy czy chorób nowotworowych.

4. Bądź aktywny fizycznie. Aktywność fizyczna jest czynnikiem chroniącym nas m.in. przed rakiem jelita grubego, rakiem trzonu macicy czy rakiem piersi.

5. Przestrzegaj zasad zdrowego żywienia. Jedz nieprzetworzoną żywność, ogranicz spożycie mięsa, cukru.

6. Ograniczaj spożycie alkoholu. Warto ograniczyć lub zrezygnować ze spożywania alkoholu – szacuje się, że powoduje on ok. 2-4% przypadków zachorowań na nowotwory. Regularne spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko wystąpienia m.in. raka gardła, krtani czy wątroby.

7. Unikaj nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne. Udowodnione jest, że nadmierna ekspozycja na słońce, a co za tym idzie, na promieniowanie ultrafioletowe (UV), jest czynnikiem rakotwórczym oraz wpływa na obniżenie odporności organizmu. Zalecane jest również unikanie solarium.

8. Chroń się przed czynnikami rakotwórczymi w pracy. W miejscu pracy mogą występować tysiące substancji powstałych w wyniku działalności człowieka lub naturalnych, wśród których znajdują się takie, które mogą wywoływać raka. Koniecznie należy zwrócić uwagę na przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

 9. Chroń się przed promieniowaniem radonowym w domu. Dowiedz się, czy jesteś narażony na wysokie stężenie promieniowania radonu w domu. Gaz ten, rakotwórczy dla płuc, pochodzi głównie z materiałów budowlanych, dlatego warto zadbać o dobrą wentylację i regularne wietrzenie pomieszczeń w domu.

10. Jeśli to możliwe, karm piersią. Karmienie piersią obniża ryzyko wystąpienia raka piersi u kobiet.

11. Zaszczep swoje nastoletnie dziecko przeciwko HBV i HPV. Wirusowe lub bakteryjne czynniki zakaźne odpowiadają za ok. 20% przypadków nowotworów, dlatego zaszczep nastolatka przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B (HBV) i wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV).

12. Korzystaj z badań profilaktycznych. Ich wykonywanie jest bardzo ważne, ponieważ umożliwia wczesne wykrycie nowotworów m.in. raka: piersi (mammografia), szyjki macicy (cytologia), jelita grubego (kolonoskopia).