26 marca obchodzimy Lawendowy Dzień, czyli Międzynarodowy Dzień Epilepsji. To najczęstsza choroba układu nerwowego u dzieci. U ok. 75% pacjentów choroba ujawnia się przed 19. r.ż., przy czym największą zapadalność obserwuje się już w okresie niemowlęcym. U prawie co trzeciego chorego, mimo stosowanych leków, nie dochodzi do poprawy stanu zdrowia, napady utrzymują się, a jakość życia dzieci się pogarsza. Szansę na normalne życie dla tych osób może być dieta ketogenna.

Od ponad 100 lat podstawę leczenia padaczki stanowi stosowanie farmakoterapii. Niestety, mimo znacznego postępu w medycynie i pojawienia się wielu nowych leków przeciwpadaczkowych, u 20-30% chorych nadal nie udaje się nam opanować napadów padaczkowych w ten sposób. W takich sytuacjach mamy do czynienia z padaczką lekooporną. U dziecka, u  którego dotychczas prawidłowo stosowano 2-3 leki  przeciwpadaczkowe bez zadowalającego efektu, należy rozważyć stosowanie diety ketogennej – tłumaczy dr n. med. Magdalena Dudzińska, neurolog dziecięcy.

Dieta ketogenna jest dietą o wysokiej zawartości tłuszczu, niskiej zawartości węglowodanów i odpowiedniej dla wieku ilości białka oraz kalorii w spożywanych posiłkach. Gdy dziecko jest na tradycyjnej diecie, jego organizm zużywa glukozę (węglowodan), jako podstawowe źródło energii. Dieta ketogenna, poprzez dostarczenie dużej ilości tłuszczu, a znikomej ilości węglowodanów, imituje  stan organizmu w czasie głodzenia. W organizmie zachodzą wtedy zmiany metaboliczne, które sprawiają, że po wykorzystaniu własnych rezerw glukozy (co następuje w ciągu 12-24 godzin od zaprzestania karmienia), sięga on po zapasy tłuszczów, traktując je jako źródło energii. Wskutek przemian chemicznych powstają kwasy tłuszczowe i ciała  ketonowe: aceton, acetooctan i kwas β- hydroksymasłowy, które dobrze przenikają do ośrodkowego układu nerwowego i tam zastępują glukozę w przemianach metabolicznych m.in. związanych z produkcją energii w komórkach nerwowych. Na drodze wielu złożonych mechanizmów prowadzi to ostatecznie do zahamowania wyładowań padaczkowych w mózgu i zmniejszenia liczby, a nawet całkowitego  ustąpienia napadów padaczkowych, a także ewidentnej poprawy jakości funkcjonowania. 

Dieta ketogenna jest uznaną na całym świecie niefarmakologiczną metodą leczenia padaczki lekoopornej u dzieci. Jej skuteczność jest bardzo wysoka – u ok. 60% leczonych nią dzieci z padaczką lekooporną obserwuje się zmniejszenie liczby napadów o ponad połowę, u ok. 30% ich redukcję powyżej 90%, u 20-10% całkowite ich ustąpienie. U około  80% dzieci, niezależnie od stopnia redukcji napadów, zauważa się poprawę funkcjonowania, a u ok. 30% jest możliwe odstawienie leków przeciwpadaczkowych. Dieta ketogenna nie jest sposobem odżywiania, lecz uznaną metodą leczenia padaczki, która musi być stosowana pod ścisłym nadzorem lekarza neurologa i doświadczonego dietetyka, nigdy „na własną rękę”. Skład diety musi być precyzyjnie wyliczony indywidualnie dla każdego dziecka w zależności od wieku, masy ciała, aktywności oraz rodzaju schorzenia. Dietę ketogenną, szczególnie u małych pacjentów (do 3. r.ż), dzieci ze znacznymi zaburzeniami neurorozwojowymi oraz odżywianymi przez PEG (przezskórna endoskopowa gastrostomia) można prowadzić także w oparciu o żywność specjalnego przeznaczenia medycznego – dodaje dr Dudzińska.

Dieta ketogenna jest uboga w produkty zbożowe, ogranicza znacznie spożycie owoców i warzyw, a także produktów nabiałowych, co może prowadzić do różnych niedoborów w organizmie dziecka. Dlatego konieczne jest stosowanie suplementacji minerałów oraz witamin, czasem też innych środków, które zaleca i przepisuje lekarz prowadzący leczenie. Na początku stosowanie diety ketogennej może się wydawać trudne – aby była skuteczna, należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza i dietetyka. Ustalone w diecie proporcje tłuszczów do węglowodanów i białek łącznie, muszą być zachowane w każdym daniu, a posiłki, tak jak leki przeciwpadaczkowe, rozłożone równomiernie w ciągu dnia. W miarę nabywania doświadczenia i zrozumienia zasad diety ketogennej przez opiekunów, staje się to  łatwiejsze.