Świąd jest nieprzyjemnym odczuciem, które prowadzi do drapania. Może być objawem dermatoz, ale także innych schorzeń ogólnoustrojowych, neurologicznych czy psychicznych. Spośród chorób internistycznych najczęściej współistnieje z chorobami nerek, wątroby, układu endokrynologicznego czy hematologicznego. Szacuje się, że ok. 20-30% przypadków uogólnionego świądu jest wywołanych schorzeniami układowymi, dlatego ważna jest podstawowa diagnostyka celem ustalenia charakteru świądu. W wielu przypadkach pojawiający się świąd nie jest wynikiem choroby, a skutkiem farmakoterapii – świąd polekowy.

Zwykle świąd systemowy ma charakter uogólniony, ale czasami jest ograniczony do pewnych obszarów.  Patogeneza świądu na ogół pozostaje nieznana. Nie można ustalić substancji – mediatora, która byłaby jego przyczyną, przez co możliwości terapeutyczne są ograniczone. Najczęstszymi mediatorami układowego świądu są: histamina, sole kwasów żółciowych, opioidy endogenne, serotonina, substancja P, interleukina 31. Dolegliwości wywodzą się ze skóry i są przenoszone przez włókna nerwowe obwodowe do ośrodkowego układu nerwowego. W poniższym artykule dokonamy przeglądu głównych chorób układowych, w tym chorób wątroby, nerek, hematologicznych, endokrynologicznych, a także zakażeń wirusem HIV – współistniejących z świądem.