Migrena to powszechne schorzenie występujące na całym świecie, dotykające zarówno osób dorosłych, młodzieży, jak i dzieci. Jest to zaburzenie neurologiczne charakteryzujące się napadami bólu głowy, którym często towarzyszy nadwrażliwość na różne bodźce środowiskowe, takie jak światło, dźwięki czy zapachy. Skuteczne leczenie migreny obejmuje zastosowanie farmakologicznych środków z grupy tryptanów, leków przeciwbólowych oraz wsparcie psychologiczne, rehabilitację i inne metody, na przykład akupunkturę. Migrena istotnie wpływa na jakość życia pacjentów, oddziałuje również na członków rodziny oraz  współpracowników, jak też na efektywność pracy.

W artykule przedstawiono zarys epidemiologii migreny w Polsce i na świecie oraz omówiono miejsce sumatryptanu z naproksenem w terapii migreny.

Autoimmunologiczna choroba tarczycy (ang. Autoimmunology tyreid disease, AITD) obejmuje wszystkie typy przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia, do których nomenklaturowo, klasycznie należy choroba Hashimoto oraz choroba Gravesa-Basedowa. Problem diagnostyczny polega na wzajemnym przenikaniu się objawów chorobowych – nadczynność nie jest zarezerwowana dla choroby Gravesa-Basedowa  (choroba Hashimoto może przebiegać na początku z nadczynnością), heterogenność objawów wymaga podejścia interdyscyplinarnego z zaczerpnięciem wiedzy z wielu dziedzin medycznych, począwszy od immunologii, przez dermatologię i psychiatrię, aż do molekularnych patomechanizmów, przy akceptacji „chimeryczności” polegającej na braku objawów klinicznych oraz przeciwciał, szczególnie w początkowym okresie choroby u znacznego odsetka pacjentów.

Lecznicze zastosowanie srebra jako miejscowego środka przeciwdrobnoustrojowego rozpowszechniło się w Europie dopiero w XIX w., chociaż już w starożytności używano go do zachowania stabilności wody pitnej. Powszechne stosowanie srebra w produktach medycznych i konsumenckich rozpoczęło się od udokumentowania jego działania przeciwko bakteriom, wirusom i grzybom. Obecnie metale te, stanowiące alternatywę dla powszechnie stosowanych antybiotyków, przeżywają renesans dzięki nanotechnologii, która dostarcza materiałów o zwiększonej aktywności przeciwdrobnoustrojowej. Nanocząstki (NPs), w tym najpowszechniej stosowane nanocząsteczki srebra (AgNPs) i złota (AuNPs), charakteryzują się wysoką aktywnością przy braku lub niskiej toksyczności dla komórek ludzkich.

Rośliny wspomagające system odpornościowy zawierają substancje czynne, które wykazują zdolność aktywowania czynności układu immunologicznego. Ponadto hamują stany zapalne oraz działają przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo. Na rynku dostępne są zarówno świeże i suszone surowce, jak i gotowe, standaryzowane preparaty roślinne.

Do grupy naturalnych immunostymulatorów zalicza się (obok preparatów pochodzenia bakteryjnego oraz pozyskiwanych z grzybów) liczne surowce roślinne i pozyskiwane z nich przetwory i ekstrakty. Mimo nie do końca poznanego potencjału terapeutycznego, z powodzeniem są one stosowane w prewencji chorób zakaźnych oraz w niedoborach odporności.

Zaktualizowana szczepionka przeciw Covid-19 Novavax jest jedyną dostępną obecnie szczepionką zawierającą wariant XBB.1.5. koronawirusa.

Dane niekliniczne wykazały, że zaktualizowana szczepionka przeciwko Covid-19 firmy Novavax indukuje funkcjonalną odpowiedź immunologiczną przeciwko wariantom XBB.1.5, XBB.1.16 i XBB.2.3. Dodatkowe dane niekliniczne wykazały, że szczepionka Novavax indukowała odpowiedź przeciwciał neutralizujących na podwarianty BA.2.86, EG.5.1, FL.1.5.1 i XBB.1.16.6, jak również wielofunkcyjną odpowiedź komórkową CD4+ (komórki T) przeciwko EG.5.1 i XBB.1.16.6. Dane te wskazują, że szczepionka Novavax może stymulować oba ramiona układu odpornościowego i może wywołać szeroką odpowiedź przeciwko obecnie krążącym wariantom.

Szczepionka jest dostępna w Polsce do stosowania u osób w wieku 12 lat i starszych.

Przeciwciała monoklonalne, terapie genowe, pobudzanie neuroregeneracji, czy szukanie nowych wskazań dla istniejących już leków – to tylko kilka z bardzo obiecujących kierunków rozwoju współczesnej neurologii. W ciągu ostatnich kilkunastu lat neurologia zmieniła się ze specjalizacji głównie diagnostycznej w dziedzinę, w której możliwe jest nowoczesne, wysoce innowacyjne, skuteczne leczenie pacjentów. Aby móc w pełni korzystać z najnowszych zdobyczy medycyny w zakresie leczenia chorób układu nerwowego, konieczne są pilne zmiany systemowe dotyczące organizacji opieki neurologicznej w Polsce. W kończącym się roku jubileuszu 90-lecia powołania Polskiego Towarzystwa Neurologicznego apel ten powtarzany był wielokrotnie – podkreśla prof. Konrad Rejdak, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego (PTN).

– Mówiąc o kierunkach rozwoju terapii w neurologii, warto zauważyć, że rozwijane są zarówno terapie farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne, czyli wciąż poszukiwane są takie czynniki i działania, które mogłyby poprawić efekty farmakoterapii, np. specjalistyczna dieta. Jeśli chodzi natomiast o terapie farmakologiczne, to istnieją generalnie trzy drogi rozwoju: tworzone są zupełnie nowe leki, modyfikowane są leki już istniejące i tworzone są ich pochodne, a także dochodzi do tzw. repozycjonowania substancji (leki utworzone z myślą o innych chorobach po pewnym czasie okazują się skuteczne w leczeniu chorób neurologicznych i uzyskują rejestrację w tym nowym wskazaniu). W przypadku wszystkich terapii farmakologicznych, stosowanych w neurologii, wciąż dużym wyzwaniem pozostaje pokonanie bariery krew-mózg i dostarczenie leku do ośrodkowego układu nerwowego, czyli miejsca, gdzie toczy się proces chorobowy, a zatem tam, gdzie lek powinien działać. W tym celu stosowane są różne strategie, jak np. wykorzystanie cząsteczek wirusów w roli nośników leku – mówi prof. Rejdak.

Od 1 stycznia 2024 r. wejdą w życie ważne zmiany w programie lekowym B.113 dla pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (PChN). Dotyczą one możliwości zastosowania ketoanalogów aminokwasów u pacjentów również z BMI poza normą (BMI do 30 kg/m²) oraz z wyższym niż dotychczas poziomem białkomoczu (< 2,0 g/g kreatyniny/dobę) i udziału w programie lekowym pacjentom z kontrolowaną cukrzycą.

Program lekowy ketoanalogami aminokwasów dla pacjentów z przewlekłą chorobą nerek jest realizowany w Polsce od marca 2021 r. Jednakże ze względów na wąskie kryteria dostępu leczenie nie obejmowało znacznej grupy pacjentów. Zmiana kryteriów kwalifikacji, a co za tym idzie poszerzenie dostępu do programu lekowego dla chorych na przewlekłą chorobą nerek, to jedne z wielu postulatów skierowanych do Ministerstwa Zdrowia przez konsultanta krajowego w dziedzinie nefrologii prof. Ryszarda Gellerta, Stowarzyszenia Pacjentów „Moje Nerki” oraz ekspertów zrzeszonych podczas Konferencji NEFRO 2023 „Razem dla Nerek”.

Długi czas oczekiwania na wizytę u specjalisty, problem z dodzwonieniem się do przychodni, konieczność rezygnacji z leczenia z powodów finansowych, problemy w komunikacji z lekarzem. Z badania By Pacjent nie był wykluczony, przeprowadzonego przez Fundację Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych, sa to główne czynniki wpływające na poczucie wykluczenia pacjenta przez system ochrony zdrowia. Podczas Zimowej Akademii Dobrych Praktyk PKPO zaprezentowała wyniki analiz dotyczących głównych obszarów wykluczeń osób chorujących na nowotwory, podsumowała zmiany w polskiej onkologii w 2023 r. i wskazała najważniejsze, niezaspokojone potrzeby pacjentów onkologicznych.

– Realizując przez ostatnie dziesięć lat kampanię społeczną "Pacjent Wykluczony" mieliśmy szansę obserwować wiele pozytywnych zmian w opiece nad pacjentem onkologicznym, zarówno w obszarze nowoczesnej diagnostyki, jak i terapii. Niestety wyniki przeprowadzonej ankiety wyraźnie pokazują, że połowa osób chorujących na nowotwory wciąż czuje, że system ochrony zdrowia nie w pełni zaspokaja ich potrzeby i nadzieje, rodząc poczucie wykluczenia. Część przedstawionych problemów można rozwiązać niekiedy w prosty sposób, m.in. poprzez edukację i dostarczenie pacjentowi informacji o już istniejących możliwościach, inne wymagają zmian systemowych – mówi Krystyna Wechmann, prezes Fundacji Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych.

Od 1 stycznia 2024 r. jedna z flozyn – dapagliflozyna, która jest stosowana u pacjentów z niewydolnością serca, przewlekłą chorobą nerek i cukrzycą typu 2, ponownie znajdzie się na liście leków refundowanych po dwumiesięcznej przerwie. Wprowadzone w obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia br. modyfikacje uwzględniają też poszerzenie wskazań do jej stosowania u pacjentów kardiologicznych i nefrologicznych, a także ponowne, bezpłatne udostępnienie leku dla chorych od 65. r.ż.

Choć proponowane przez Ministerstwo Zdrowia zmiany kryteriów refundacyjnych w przypadku przewlekłej choroby nerek z pozoru mogą wydawać się kosmetyczne, to w praktyce zmieniają możliwości leczenia nefroprotekcyjnego w bardzo dużym zakresie. Specjaliści od dłuższego czasu alarmowali, że pierwotne zapisy refundacyjne nijak miały się do dostępności koniecznych do przeprowadzenia badań diagnostycznych i znacznie zawężały populację, która mogłaby odnieść korzyść z ich stosowania. Zmiana z uprzednio obowiązującego kryterium „albuminuria ≥ 200 mg/g” na „albuminuria lub białkomocz” realnie wpłynie na praktykę kliniczną i możliwość szerszego stosowania flozyn u osób, u których rozwija się przewlekła choroba nerek.

Szacuje się, że każdego dnia w Polsce aż 90 osób traci życie z powodu nagłego zatrzymania krążenia (NZK). – Jednym z dominujących powodów NZK są przyczyny kardiologiczne. Do najczęstszych należy: zawał mięśnia sercowego, zatorowość płucna i niewydolność serca. Jednakże NZK może również wystąpić u osób pozornie zdrowych. Do tej grupy zaliczają się sportowcy, ponieważ intensywny wysiłek podczas zawodów, szczególnie w sytuacjach, kiedy motywacja jest wysoka, może spowodować nagłe zatrzymanie krążenia. Warto zaznaczyć, że te zagrożenia nie wystąpiłyby, gdyby osoba unikała sportów o wyjątkowo intensywnym wysiłku. Do grupy ryzyka należą również osoby z nierozpoznanymi chorobami, takimi jak: zespoły długiego odcinka QT – mało powszechna choroba serca o podłożu genetycznym, czy wrodzone kardiomiopatie, które związane są z zaburzeniami w budowie mięśnia sercowego oraz jego nieprawidłowym funkcjonowaniem – wyjaśnia dr hab. n. med. Adam Janas, kardiolog z Grupy American Heart of Poland.