Rak jelita grubego to jeden z nielicznych nowotworów, którym można skutecznie zapobiegać – wystarczy regularna profilaktyka, w której kluczową rolę odgrywa kolonoskopia. Wczesne wykrycie zmian podczas badania profilaktycznego oznacza bowiem niemal 100% szans na ich usunięcie, zanim staną się zagrożeniem dla zdrowia i życia. Mimo to wielu Polaków wciąż unika kolonoskopii.  Kampania Servier – Wyłącz Raka pod hasłem „Wejdź w to głębiej” pokazuje, że badania profilaktyczne to świadoma decyzja o zdrowiu i spokoju na lata.

Jak wynika z danych Krajowego Rejestru Nowotworów, co roku w naszym kraju odnotowuje się blisko 20 tys. nowych przypadków, a niemal 12 tys. pacjentów umiera, co czyni rak jelita grubego trzecim najczęstszym

nowotworem złośliwym prowadzącym do zgonu. Prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, kierownik Kliniki Gastroenterologii w Państwowym Instytucie Medycznym MSWiA podkreśla: Rak jelita grubego rozwija się po cichu, na wczesnym etapie nie boli i nie daje żadnych objawów, dlatego chorych cały czas przybywa, a wcale nie musi tak być. Nie zdajemy sobie sprawy z tego, że ta choroba rozwija się najczęściej u osób po 50. roku życia, obciążonych genetycznie, czy u których wystąpienie raka jelita grubego miało miejsce u rodziców lub rodzeństwa, stosujących nieprawidłowo zbilansowaną dietę i podejmujących niską aktywność fizyczną, palących papierosy i nadużywających alkoholu. Dodatkowo dochodzi do tego fakt, że bagatelizujemy znaczenie badań profilaktycznych.

Z danych Ministerstwa Zdrowia wynika, że tylko 17% uprawnionych pacjentów wykonuje kolonoskopię w ramach badań przesiewowych, podczas gdy w krajach zachodnich odsetek ten wynosi nawet 60–70%. Zdaniem prof. Rydzewskiej kluczową rolę w zmianie tej sytuacji odgrywa edukacja i współpraca lekarzy, organizacji pacjenckich oraz mediów.

 

Najważniejsza – profilaktyka 

 

Najskuteczniejszym badaniem diagnostycznym jest kolonoskopia, która pozwala nie tylko na wykrycie nowotworu, ale również na usunięcie zmian przedrakowych, takich jak polipy. Powinna być wykonywana rutynowo przez każdą osobę po 50. roku życia, niezależnie od występowania objawów.

Prof. dr hab. n. med. Jarosław Reguła, krajowy konsultant w dziedzinie gastroenterologii, zaznacza, że wczesna diagnoza ma kluczowe znaczenie dla skuteczności leczenia: Kolonoskopia to jedno z nielicznych badań, które nie tylko wykrywa raka, ale pozwala mu zapobiec. W trakcie badania można usunąć polipy, zanim przekształcą się w nowotwór. To prosta procedura, a jej wynik daje pacjentowi spokój na kolejne 10 lat. Zdaniem prof. Reguły jednym z powodów niskiej zgłaszalności na badania przesiewowe są nieuzasadnione obawy przed bólem i dyskomfortem.: Pacjenci często obawiają się kolonoskopii, myśląc, że to bolesne badanie. Tymczasem w większości przypadków można je przeprowadzić w znieczuleniu, co eliminuje nieprzyjemne doznania. Nowoczesne endoskopy są coraz bardziej zaawansowane, a czas trwania badania to zwykle 15-30 minut.

Aktualnie ze względu na większa akceptowalność w porównaniu do kolonoskopii w wielu krajach zaleca się mniej inwazyjne metody diagnostyczne, takie jak test FIT na krew utajoną w kale, zalecane co dwa lata dla osób po 50. roku życia.  Jeśli wynik jest pozytywny, pacjent powinien niezwłocznie zgłosić się na kolonoskopię. Prof. Reguła ma nadzieję, że w Polsce już wkrótce zostanie uruchomiony program przesiewowy oparty na nowoczesnym tzw. ilościowym teście FIT, który określa stężenie krwi w stolcu.

 

 

Dlaczego Polacy unikają kolonoskopii?

Dr n. med. Mariola Kosowicz, psychoonkolog z Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie, wskazuje na kilka kluczowych barier: Strach przed bólem, wstyd związany z intymnością procedury oraz brak rzetelnej informacji to główne przeszkody. Pacjenci często obawiają się dyskomfortu i potencjalnego bólu podczas badania, co wynika z niedostatecznej edukacji na temat dostępnych metod znieczulenia i nowoczesnych technik minimalizujących nieprzyjemne odczucia. Ważne jest, aby personel medyczny komunikował się z pacjentami w sposób empatyczny, tłumacząc przebieg badania i odpowiadając na ich obawy. Zaufanie do lekarza oraz świadomość, że nasze lęki są zrozumiane i akceptowane, mogą znacząco wpłynąć na decyzję o poddaniu się kolonoskopii.

Jedną z odpowiedzi na te  obawy jest kampania Servier – Wyłącz Raka pod hasłem „Wejdź w to głębiej”, której celem jest edukacja, obalenie mitów i przekonanie Polaków do wykonywania badań profilaktycznych. Organizatorem inicjatywy jest firma Servier Polska. W ramach kampanii, która rozpoczęła się w marcu w największych miastach Polski pojawią się citylighty oraz reklamy kampanii w autobusach miejskich, docierając do tysięcy mieszkańców.  Więcej informacji na temat kampanii oraz szczegółowe wskazówki dotyczące badań profilaktycznych: www.wylaczraka.pl.