Według danych Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego, na świecie ok. 5,5 mln pracowników ochrony zdrowia, przemysłu farmaceutycznego oraz placówek weterynaryjnych jest zawodowo narażonych na działanie cytostatyków. W Polsce liczba ta wynosi ok. 15 000 osób. Badania wskazują, że 67% personelu medycznego odczuwa skutki uboczne związane z ekspozycją na cytostatyki. Do najczęstszych objawów należą zaburzenia funkcji rozrodczych, alergie skórne oraz problemy z układem oddechowym.

Stosowanie odpowiednich procedur, nowoczesnych systemów zamkniętych do przygotowania, transportu oraz podaży, jak również skutecznych środków ochrony indywidualnej to klucz do minimalizowania ryzyka kontaminacji i ekspozycji na substancje szkodliwe.

Cytostatyki

Cytostatyki to grupa leków stosowanych głównie w terapii nowotworów, które hamują podziały komórkowe i prowadzą do niszczenia szybko dzielących się komórek, takich jak komórki rakowe. Działają poprzez różne mechanizmy, np. zakłócając syntezę DNA, RNA lub białek, co uniemożliwia dalszy rozwój nowotworu. Kontakt z cytostatykami może mieć działanie rakotwórcze, mutagenne oraz toksyczne dla rozrodu. Niezachowanie środków ostrożności może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Należy ściśle przestrzegać procedur bezpieczeństwa, aby zminimalizować ryzyko ekspozycji.

Jak zwiększyć bezpieczeństwo pracy z lekami niebezpiecznymi

Kontaminacja podczas pracy z lekami niebezpiecznymi może wynikać z kilku czynników. Jednym z nich jest niewłaściwe stosowanie środków ochrony indywidualnej. Brak odpowiedniego użycia rękawic, masek czy fartuchów ochronnych znacząco zwiększa ryzyko kontaktu z niebezpiecznymi substancjami. Kolejnym istotnym zagrożeniem są nieprawidłowe procedury przygotowywania leków. Jeśli leki są przygotowywane poza wyznaczonymi strefami lub bez użycia odpowiednich urządzeń, takich jak komory laminarne czy izolatory, może dojść do rozprzestrzeniania się aerozoli zawierających substancje niebezpieczne. Również brak regularnego monitorowania powierzchni do pracy przyczynia się do kontaminacji. Nieprzeprowadzanie systematycznych kontroli obecności substancji niebezpiecznych na powierzchniach może prowadzić do nagromadzenia się resztek leków, co zwiększa ryzyko zanieczyszczenia środowiska pracy i ekspozycji personelu na substancje szkodliwe.

Aby minimalizować ryzyko związane z lekami niebezpiecznymi, kluczowe jest stosowanie systemów zamkniętych (CSTD), które ograniczają uwalnianie substancji toksycznych do środowiska pracy. Równie ważne są regularne szkolenia personelu, zwiększające świadomość zagrożeń i poprawiające standardy bezpieczeństwa. Monitorowanie czystości i dezynfekcja powierzchni roboczych pozwalają eliminować potencjalne źródła kontaminacji, zmniejszając ryzyko ekspozycji. Nieodzownym elementem ochrony są środki ochrony indywidualnej, takie jak rękawice, maski i odzież ochronna, które minimalizują kontakt z substancjami toksycznymi. Wdrożenie tych praktyk to klucz do bezpiecznej pracy z lekami cytotoksycznymi i poprawy warunków w placówkach medycznych.