Silny ból, sÄ…czÄ…ca siÄ™ wydzielina, brudzÄ…ca ubranie i podrażniajÄ…ca skórÄ™ na poÅ›ladkach oraz zaburzenia funkcji zwieraczy. To objawy towarzyszÄ…ce przetokom okoÅ‚oodbytniczym, które sÄ… jednym z powikÅ‚aÅ„ choroby LeÅ›niowskiego-Crohna, a niekiedy pierwszÄ… jej manifestacjÄ…. Przetoki dotyczÄ… zazwyczaj osób mÅ‚odych, ale mówi siÄ™ niewiele. Tymczasem współczesna medycyna oferuje skutecznÄ… pomoc dla tych pacjentów – to poÅ‚Ä…czenie zabiegu chirurgicznego z podaniem w jego trakcie komórek macierzystych.

Choroba Leśniowskiego-Crohna należy do nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ, NZJ). NZJ mogą występować u osób w każdym wieku, jednak najczęściej początek choroby ma miejsce w drugiej lub trzeciej dekadzie życia. W Polsce liczba chorych jest szacowana na 100 tys. osób, w tym 25 tys. pacjentów cierpi na chorobę Leśniowskiego-Crohna.

Najczęstszymi dolegliwościami w początkowym okresie są biegunki, bóle brzucha, stany podgorączkowe, chudnięcie i osłabienie. Jak wynika z danych Krajowego Rejestru Choroby Leśniowskiego-Crohna, średni czas od wystąpienia pierwszych objawów do postawienia rozpoznania, wynosi w Polsce 3,5 rok. Badania pokazują, że im dłuższy staż choroby Leśniowskiego-Crohna, tym większe ryzyko wystąpienia przetoki. Statystycznie powikłanie to występuje u 12% pacjentów chorujących na chorobę Leśniowskiego-Crohna od roku i u 26% pacjentów chorujących 20 i więcej lat. Zdarza się też, że zmiany okołoodbytnicze wyprzedzają diagnozę choroby Leśniowskiego-Crohna.

Leczenie przetok okołoodbytniczych

Przetoki okoÅ‚oodbytnicze to dodatkowe kanaÅ‚y Å‚Ä…czÄ…ce odbyt ze skórÄ… w jego pobliżu, powstaÅ‚e najczęściej w wyniku przebytego ropnia. ZakoÅ„czeniem przetoki jest niewielki otwór, z którego może sÄ…czyć siÄ™ ropna wydzielina, z domieszkÄ… krwi i kaÅ‚u, brudzÄ…ca bieliznÄ™ i podrażniajÄ…ca skórÄ™. Przetoce okoÅ‚oodbytniczej czÄ™sto towarzyszy ból o dużym nasileniu, niekiedy także gorÄ…czka. Przetoki sÄ… problemem niezwykle krÄ™pujÄ…cym dla pacjentów, diametralnie pogarszajÄ…cym jakość ich życia i upoÅ›ledzajÄ…cym codziennÄ… aktywność. 

Leczenie przetok okołoodbytniczych w chorobie Leśniowskiego-Crohna wymaga dobrej współpracy gastroenterologa z chirurgiem lub proktologiem, ponieważ na ogół jest połączeniem farmakoterapii choroby podstawowej (stosowania antybiotyków, sterydów, leków immunosupresyjnych i leków biologicznych) oraz zabiegów chirurgicznych.

Leczenie przetok jest trudne, bo w zasadzie każda przetoka jest inna, stÄ…d nie jest możliwe stworzenie generalnych standardów postÄ™powania. Kluczowy jest indywidualny dobór metody leczenia przetoki dla każdego pacjenta. Niestety, uzyskiwane efekty terapeutyczne utrzymujÄ… siÄ™ krótko, co prowadzi do nawrotu przetoki – mówiÅ‚  prof. dr hab. n. med. Adam Dziki z Towarzystwa Chirurgów Polskich.

Najnowszym osiÄ…gniÄ™ciem medycyny w dziedzinie leczenia przetok okoÅ‚oodbytniczych jest podanie, po odpowiednim przygotowaniu chirurgicznym przetoki, allogenicznych mezenchymalnych komórek macierzystych pozyskanych z tkanki tÅ‚uszczowej dorosÅ‚ych dawców. Lek zawierajÄ…cy allogeniczne komórki macierzyste do stosowania u pacjentów z przetokami okoÅ‚oodbytniczymi to zarejestrowany w 2018 r. przez KomisjÄ™ EuropejskÄ… preparat należący do grupy produktów terapii zaawansowanej (ATMP, Advanced Therapy Medicinal Product). Zgodnie z wynikami badaÅ„ klinicznych ponad poÅ‚owa pacjentów, u których zastosowano komórki macierzyste w leczeniu przetok okoÅ‚oodbytniczych, pozostaje w remisji. Po roku obserwacji dochodziÅ‚o nawet do zwiÄ™kszenia odsetka caÅ‚kowitych remisji do ponad 50%. KlinicyÅ›ci okreÅ›lajÄ… możliwość leczenia przetok okoÅ‚oodbytniczych za pomocÄ… komórek macierzystych jako przeÅ‚om w leczeniu chorych z przetokowÄ… postaciÄ… choroby LeÅ›niowskiego-Crohna. OsiÄ…gniÄ™cie remisji pozwala pacjentom na powrót do „normalnego” życia spoÅ‚ecznego, zawodowego i rodzinnego, i znaczÄ…co poprawia jego jakość. Dlatego zarówno osoby chore, jak i lekarze, liczÄ… na to, że możliwość leczenia przetok okoÅ‚oodbytniczych z wykorzystaniem allogenicznych komórek macierzystych zostanie wkrótce udostÄ™pniona dla polskich pacjentów z chorobÄ… LeÅ›niowskiego-Crohna, kwalifikujÄ…cych siÄ™ do takiej terapii.