Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS), wyprysk łojotokowy (WŁ) jest przewlekłą chorobą skóry, dotykającą ok. 3% populacji. Podstawowe objawy, do których należą rumieniowo-złuszczające wykwity, często pokryte strupami, zlokalizowane najczęściej na twarzy, stanowią niekiedy poważny problem estetyczny dla pacjentów, wpływając niekorzystnie na ich jakość życia. Schorzenie najczęściej dotyka osoby młode, ale może wystąpić w każdej grupie wiekowej. Zmiany lokalizują się w okolicach skóry najbardziej obfitujących w gruczoły łojowe (twarz, skóra owłosiona głowy, plecy). Rozpoznanie stawia się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego. Etiologia schorzenia nie jest jednoznacznie wyjaśniona, ale istnieje szereg czynników predysponujących – zaburzenia aktywności gruczołów łojowych, zaburzenia odporności, kolonizacja bakterii i grzybów czy nieodpowiednia dieta. Terapia ŁZS jest dużym wyzwaniem dla lekarzy, gdyż nie ma jednego leku przynoszącego trwałe wyleczenie. Pod względem skuteczności i bezpieczeństwa stosowania prym wiodą preparaty miejscowe o działaniu przeciwzapalnym i przeciwgrzybiczym. Według konsensusu postępowania terapeutycznego Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego główną rolę w leczeniu wyprysku łojotokowego skóry owłosionej głowy odgrywają szampony zawierające ketokonazol, cyklopiroksolaminę lub pirytonian cynku, a zmiany zlokalizowane na skórze twarzy powinny być kontrolowane pochodnymi kalcyneuryny. W artykule omówiono etiologię, obraz kliniczny oraz najnowsze informacje dotyczące leczenia WŁ.

Etiopatogeneza łojotokowego zapalenia skóry nie jest jednoznacznie określona. Schorzenie częściej występuje u mężczyzn. Najnowsze doniesienia naukowe podają, że ŁZS występuje z częstością 1-3% w populacji ogólnej, 3-5% u młodych dorosłych i aż u 40-80% zakażonych wirusem HIV. Pierwsze objawy pojawiają się najczęściej w okresie pokwitania, gdyż gruczoły łojowe są wtedy nadmiernie aktywne. Drugi szczyt zachorowalności przypada po 50. r.ż. Wydzielanie łoju podlega znacznym wahaniom w różnych okresach życia – stymulacja pikiem androgenowym pochodzenia matczynego wzmaga aktywność wydzielniczą skóry noworodków, powodując powstawanie ciemieniuchy. Teoria ta tłumaczy również nasilenie łojotokowego zapalenia skóry u nastolatków w wieku dojrzewania. Nadmierny łojotok częściej dotyka pacjentów z zaburzeniami endokrynologicznymi przebiegającymi z podwyższeniem stężenia androgenów, np. zespołem policystycznych jajników. Nie bez znaczenia pozostaje fakt adrenergicznej stymulacji mięśni przywłośnych do wydzielania łoju na powierzchnię skóry pod wpływem stresu i zimna.