Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) endometrioza może dotyczyć ok. 10% kobiet w wieku rozrodczym na świecie. Statystyki podają także, że częstość występowania endometriozy waha się pomiędzy 6-15% ogólnej populacji kobiet. W Polsce już u ok. 1 mln kobiet w wieku rozrodczym zdiagnozowano endometriozę. Choroba ta najczęściej związana jest z nawracającymi, dotkliwymi bólami, a nieleczona może prowadzić do niepłodności i innych poważnych schorzeń. Przez brak odpowiedniej wiedzy, niezrozumienie społeczne oraz złożoność samej choroby, endometrioza jest trudna do zdiagnozowania i leczenia. Ratunkiem jest dostępniejsza diagnostyka, multidyscyplinarna opieka medyczna i nowoczesne terapie.

W Polsce problem ten może więc dotyczyć nawet do 3 mln kobiet – twierdzi Lucyna Jaworska-Wojtas, prezes Fundacji Pokonać Endometriozę.

Endometrioza charakteryzuje się  obecnością komórek błony śluzowej trzonu macicy poza jamą macicy. Komórki te są nadal aktywne wydzielniczo i reagując na zmiany hormonalne zachodzące w cyklu miesiączkowym, powodują w organizmie przewlekłą reakcję zapalną. Przemieszczające się poza macicą komórki, rozwijają ogniska endometrialne w obrębie innych narządów; najczęściej jajników, otrzewnej, w przewodzie pokarmowym lub układzie moczowym. Skupiska pozamacicznego endometrium reagują na zmiany hormonalne cyklu miesiączkowego, a złuszczające się komórki i krew nie znajdują ujścia, prowadząc do infekcji i blizn w tkankach.

W świadomości społecznej cykle menstruacyjne nieodzownie kojarzone są dolegliwościami bólowymi, dlatego też kobiety cierpią w samotności i niezrozumieniu, a endometrioza pozostaje niezdiagnozowana, średnio nawet przez ok. 10 lat. Oprócz bardzo bolesnych miesiączek, endometrioza może objawiać się przewlekłym bólem miednicy, głębokim bólem podczas lub po stosunku seksualnym, okresowymi lub cyklicznymi bolesnymi objawami żołądkowo-jelitowymi albo ze strony układu moczowego. Jeśli więc dolegliwości bólowe występują u kobiety przez kilka miesięcy, to konieczna jest właściwa diagnostyka.

Nie tylko ból

Dominującym objawem ednometriozy jest ból. W badaniach tylko 1 na 10 pacjentek zadeklarowała, że nie używa środków przeciwbólowych.Wykazano także, że pacjentki z endometriozą częściej obarczone są chorobami współistniejącymi, takimi jak rak piersi lub jajnika, choroba autoimmunologiczna lub podwyższonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Bardzo charakterystycznym objawem endometriozy są kłopoty z zajściem w ciążę i bezpłodność.

Endometrioza wiąże się z większą intensywnością korzystania z opieki zdrowotnej, zażywania leków przeciwbólowych i przeciwdepresyjnych oraz 1,75-krotnie wyższymi bezpośrednimi kosztami leczenia. Choroba ta w znakomitej większości dotyczy kobiet młodych w wieku produktywnym i czasowo wyklucza je z życia zawodowego oraz społecznego, powodując wysokie koszty pośrednie (5-50 razy wyższe) wynikające ze spadku motywacji, obniżonej efektywności i częstej absencji.

Multidyscyplinarna opieka medyczna

W chorobie kluczowa jest wczesna diagnoza dająca szansę na przedoperacyjne leczenie, ale niska świadomość społeczna i znajomość zagadnienia w środowisku lekarskim udaremnia jej wykrycie w odpowiednim czasie. Pomimo znacznego postępu w  poziomie wiedzy i badań nad endometriozą, opóźnienie diagnostyczne stale wynosi 5-10 lat, nawet w krajach Europy i Ameryki Północnej  – tłumaczy prof. dr. hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta – kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, ginekolożka, endokrynolożka, seksuolożka.

Endometriozę charakteryzuje złożony zespół objawów, dlatego też jej diagnostyka i leczenie nie zamyka się tylko w gabinecie ginekologicznym. Pacjentki z endometriozą potrzebują specjalistycznej diagnostyki, stałego monitorowania stanu swojego zdrowia i zażywanych leków oraz opieki specjalistów z różnych dziedzin. Uznanym sposobem na zapewnienie takiego wsparcia jest stworzenie sieci referencyjnych ośrodków skoncentrowanych na tej chorobie.

Bardzo indywidualny przebieg endometriozy oraz zróżnicowane potrzeby pacjentek wymagają kompleksowej, interdyscyplinarnej diagnostyki i opieki medycznej. Zgadzam się również z poglądem, że endometriozę należy postrzegać jako chorobę przewlekłą, która wymaga długoterminowego planu leczenia, nowoczesnych metod terapeutycznych i bieżącej, ścisłej kontroli – mówi prof. Violetta Skrzypulec-Plinta. 

Marzec Miesiącem Świadomości Endometriozy

Dopiero po ok. 100 latach, odkąd po raz pierwszy endometrioza została formalnie zidentyfikowana i nazwana w 1921 r., temat tej dolegliwości stopniowo staje się bardziej rozpoznawalny. Dzieje się tak dzięki większej świadomości zdrowotnej kobiet oraz pogłębianiu się wiedzy o leczeniu niepłodności, do czego przyczynia się także ustanowiony w 1993 r. Miesiąc Świadomości Endometriozy.

W najbliższym czasie, dzięki wygranej w Konkursie Grant na Zdrowie organizowanym przez Gedeon Richter Polska i Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, stworzymy aplikację mobilną EndoAsystent, służącą do bieżącego monitorowania stanu zdrowia, skrócenia czasu diagnozy, poprawy jakości życia i podnoszenia poziomu wiedzy o endometriozie. Inauguracja aplikacji nastąpi podczas ogólnopolskiej konferencji “Pokonajmy endometriozę”  – mówi Lucyna Jaworska-Wojtas.